Moskova ile Şam arasında son bir yılın en dikkat çekici askerî temaslarından biri yaşandı. Suriye Genelkurmay Başkanı Orgeneral Ali el-Nasaan liderliğindeki üst düzey bir heyet, Rusya’nın başkenti Moskova’da düzenlenen özel bir savunma tanıtım programına katılarak Rus savunma sanayisinin en yeni sistemlerini yakından inceledi.
Hava savunma sistemlerinden silahlı insansız hava araçlarına, zırhlı muharebe araçlarından ağır ekipmanlara kadar geniş bir yelpazede yapılan sunumlar, Suriye’nin yeniden silahlanmaya hazırlandığına ve Rusya ile askerî ilişkilerini yeni bir aşamaya taşımayı hedeflediğine işaret ediyor.
Clash Report adlı açık kaynak istihbarat hesabının 3 Ekim 2025 tarihinde aktardığına göre, Suriye Genelkurmay Başkanı Orgeneral Ali Nureddin el-Nas’an liderliğindeki bir askerî heyet, Moskova’da Rusya Savunma Bakanlığı yetkilileriyle bir araya geldi. Ziyarette, Rus savunma sanayisi tarafından geliştirilen hava savunma sistemleri, silahlı insansız hava araçları, zırhlı muharebe araçları ve ağır ekipmanlar Suriyeli yetkililere tanıtıldı.
Uzmanlar, bu temasın Suriye’nin yeniden silahlanma hazırlığı yaptığına işaret ettiğini ve bunun bölgedeki güvenlik dengelerini derinden etkileyebileceğini belirtiyor. Özellikle Washington açısından bu gelişme, Orta Doğu’daki askeri denge ve caydırıcılık hesaplarını yeniden şekillendirebilir.
Moskova–Şam askeri işbirliği devam edecek mi?
Ziyaret, kimi kaynaklara göre Suriye’nin uzun süredir süregelen Rusya’ya askerî bağımlılığını bir kez daha teyit etti. Son on yılda Moskova, Suriye Arap Ordusu’nun (SAA) en büyük silah tedarikçisi ve güvenlik garantörü hâline geldi. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) verilerine göre, 2015 ile 2021 yılları arasında Rusya’dan Suriye’ye düzenli olarak silah sevkiyatı yapıldı.
Bu kapsamda, 2016–2019 yılları arasında 100’den fazla T-62 tankı, 2017’de 25 BMP-1 zırhlı muharebe aracı ve 2016–2017 yıllarında 36 adet M-30 tipi 122 mm obüs teslim edildi. Ayrıca, 10 adet T-90S tankı (2015), 4 Mi-24P/Mi-35P taarruz helikopteri (2017’den itibaren) ve 6 MiG-29S savaş uçağı (2020) Şam’a ulaştırıldı. Bu uçakların bir kısmının teslimat öncesinde modernizasyondan geçtiği bildirildi.
Hava savunma alanında ise 2018 yılında üç S-300PMU1 bataryası ve 200 adet 48N6 önleyici füze teslim edilerek Suriye’nin katmanlı hava savunma kapasitesi güçlendirildi. Buna ek olarak, 100 Kornet-EM tanksavar füzesi, iki Il-76M ağır nakliye uçağı ve R-73 havadan havaya füzeleri de envantere dâhil edildi. Haliyle devrimden sonra çok sayıda Rus savaş aracı ve ekipmanı yeni Suriye hükümetinin eline geçti.
Bu karşılıklı çıkar ilişkisi sonucunda, Suriye ordusu yapısal olarak Rus doktrinine, lojistiğine ve komuta sistemine büyük ölçüde bağlı halde bulunuyor. Haliyle Türkiye’nin tedarikçi olarak kısa ve orta vadede Rusya’ya alternatif olabileceği sorusu sorulmaya devam ediyor.
İncelemenin odak noktası: Buk-M3, Pantsir-S1M ve Rus İHA’ları
General el-Nasaan’ın Moskova ziyareti sırasında özellikle hava savunma sistemleri ön plandaydı. Rusya’nın Ukrayna’da aktif biçimde kullandığı Buk-M3 ve Pantsir-S1M sistemleri, hassas güdümlü mühimmatları ve insansız hava araçlarını etkisiz hale getirmek üzere geliştirildi. Bu sistemlerin Suriye tarafından tedarik edilmesi, ülkenin İsrail hava saldırılarına karşı savunma kabiliyetini ciddi biçimde artırabilir.
Ayrıca Suriyeli heyetin Rus insansız hava araçları (İHA) hakkında da bilgi aldığı bildirildi. Suriye ordusu, iç savaş sırasında İran yapımı İHA’lara bağımlı kalmış ve bu araçların menzil ile yük kapasitesi bakımından yetersiz olduğunu deneyimlemişti. Buna karşın Rusya’nın Orlan-30 keşif İHA’sı ve Lancet tipi dolanan mühimmatı, daha uzun menzilli keşif, elektronik harp ve hassas taarruz imkânı sunuyor.
Kara Kuvvetlerinde modernizasyon ihtiyacı büyük
Ziyarette değerlendirilen bir diğer konu, kara kuvvetlerinin modernizasyonu oldu. Suriye ordusu hâlen büyük ölçüde eski T-72 ve T-62 tanklarına dayanıyor. Rusya’nın T-90MS ana muharebe tankı ve BMP-3 zırhlı muharebe aracı gibi modern platformları ihracata sunması, Suriye zırhlı birlikleri için önemli bir gelişme olacak.
General el-Nasaan’ın Moskova’da ağırlanması, sembolik açıdan güçlü bir mesaj içeriyor. Bu ziyaret, Rusya’nın Suriye’nin “vazgeçilmez savunma ortağı” rolünü pekiştirirken, bölge ülkelerine de Şam’ın caydırıcılığını yeniden tesis etme iradesini gösteriyor. Ancak ekonomik yaptırımlar altında bulunan Suriye’nin bu modern sistemleri nasıl finanse edeceği hâlâ belirsiz.
Uzmanlar, Rusya’nın geçmişte olduğu gibi yardım, ertelenmiş ödeme planları veya enerji ile üs imtiyazlarına dayalı takas anlaşmaları yoluyla yeni silah anlaşmaları kurabileceğini değerlendiriyor.
