Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski, 19 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson bölgelerinden Ukrayna birliklerinin çekilmesini öngören teklifini kesin bir dille reddetti.
Ukrayna’nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü savunmanın anayasal bir görev olduğunu hatırlatan Zelenski, “Bu bizim toprağımız. Askerlerimizi kendi topraklarımızdan çekmeyeceğiz” ifadelerini kullandı.
Zelenskiy’nin açıklamaları, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ABD Başkanı Donald Trump arasında gerçekleşen telefon görüşmesinden hemen sonra geldi. Bu görüşmede, Putin’in, olası bir ateşkardan kaçınarak yalnızca “gelecekteki bir barış anlaşmasına dair muhtemel bir mutabakat belgesi” üzerinde müzakereye açık olduğu belirtilmişti.
Ukrayna: Rusya gerçek bir barış istemiyor
Ukrayna tarafı, Putin’in yaklaşımını “maksimalist” olarak nitelendiriyor. Kiev yönetimi, Rus liderin savaşın temel sebeplerinin ortadan kaldırılması yönündeki söylemlerinin gerçekte Ukrayna’nın egemenlik haklarından vazgeçmesini amaçladığını öne sürüyor.
Kremlin’in talepleri arasında 2022 yılı sonunda yapılan ve uluslararası toplum tarafından geçersiz sayılan sözde referandumlarla ilhak edilen Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson bölgelerinin yanı sıra 2014’te ilhak edilen Kırım’ın da Ukrayna gündeminden çıkarılması yer alıyor.
Ukrayna hükümetine göre, bu şartlar Rusya’nın savaşı sona erdirmek yerine işgalini meşrulaştırmaya çalıştığını ortaya koyuyor. Kiev, bu yaklaşımı barışa değil, statükonun kalıcı hale getirilmesine hizmet eden bir strateji olarak değerlendiriyor.
İstanbul’da Ukrayna heyeti kabul edilemez şartlarla karşılaştı
Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nden üst düzey bir kaynak, 16 Mayıs’ta İstanbul’da gerçekleşen görüşmelere dair değerlendirmelerde bulundu. Kaynak, Rus heyetinin alt düzey yetkililerden oluştuğunu ve toplantının, önceki Rus taleplerinin tekrarından ibaret olduğunu aktardı.
“Rus tarafının sunduğu tüm şartlar, Ukrayna’nın kabul edemeyeceği türdendi. Hiçbir yapıcı öneri sunulmadı” diyen yetkili, Rusya’nın pozisyonunda kayda değer bir esneklik göstermediğini belirtti. Görüşmelerin sonucunda herhangi bir ilerleme sağlanamadı.
Zelenski’den Trump’a ateşkes vurgusu
Aynı kaynak, Cumhurbaşkanı Zelenski’nin ABD Başkanı Donald Trump ile 19 Mayıs’ta iki kez telefon görüşmesi yaptığını aktardı. Görüşmelerin ilki, Putin ile yapılacak telefon konuşmasından önce; ikincisi ise bu görüşmeden hemen sonra gerçekleşti.
Zelenski her iki konuşmada da Ukrayna’nın ön koşulsuz ve tam bir ateşkeste ısrarcı olduğunu açıkça dile getirdi. Ukrayna lideri ayrıca, olası bir mutabakat belgesinin yalnızca kendilerinin de masada yer aldığı bir süreç sonucunda anlam kazanabileceğini vurguladı. “Ukrayna’nın içinde yer almadığı hiçbir karar mekanizmasını tanımayız” mesajını net bir biçimde iletti.
Avrupa Birliği yeni yaptırımlar için hazırlıkta
Zelenski, açıklamasında Avrupa Birliği’nin Rusya’ya yönelik yeni bir yaptırım paketi üzerinde çalıştığını da duyurdu. Ancak bu yaptırımların yürürlüğe girme tarihiyle ilgili net bir takvim paylaşmadı. Ukrayna lideri, Avrupa’nın daha kararlı ve hızlı adımlar atması gerektiğini ima etti.
ABD’ye yönelik çağrısını ise daha somut biçimde dile getiren Zelenski, Rus enerji sektörü ve bankalarına yönelik yaptırımların hızla uygulanmasını beklediklerini söyledi. “Bu, güçlü ve etkili bir mekanizma olur” diyerek, Washington yönetimini daha fazla gecikmeden harekete geçmeye çağırdı.
Trump ile Avrupa arasında görüş ayrılığı
Zelenski’nin açıklamalarından sonra ABD Başkanı Trump’ın Avrupa’daki müttefikleriyle arasında savaşın sonlandırılmasına yönelik stratejik bir görüş ayrılığı yaşandığı da ortaya çıktı.
Avrupa Birliği liderleri, 12 Mayıs itibarıyla başlaması planlanan koşulsuz ateşkes ve Rusya’ya yönelik sert yaptırımlar konusunda ortak bir tutum sergilemeye çalışıyor. Ancak Trump’ın bu girişimlere mesafeli durması, Avrupa başkentlerinde rahatsızlık yaratıyor.
AB kaynaklarına göre, Washington’un çekimser tutumu, barış sürecinde atılacak adımların koordinasyonunu zorlaştırıyor. Bu durum, özellikle Berlin ve Paris’in daha fazla inisiyatif almasına neden olabilir.
Barış zirvesi planı masada
Kiev yönetimi, savaşın diplomatik yollarla sona erdirilmesi için çok taraflı bir barış zirvesi düzenlenmesi olasılığı üzerinde de çalışıyor. İsviçre, Vatikan ve Türkiye’nin olası ev sahibi ülkeler arasında değerlendirildiği belirtiliyor.
Zirveye Ukrayna, Rusya, ABD ve Avrupa Birliği temsilcilerinin doğrudan katılımı planlanıyor. Kiev’in görüşü net: Barış süreci, ancak doğrudan muhatapların yer aldığı ve Ukrayna’nın eşit bir taraf olarak kabul edildiği görüşmelerle ilerleyebilir.
