ABD Başkanı Donald Trump, 19 Mayıs’ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile iki buçuk saat süren bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Bu görüşme, iki liderin yaklaşık iki ay aradan sonra ilk kez doğrudan temasa geçtiği an oldu.
TASS haber ajansına göre görüşme sırasında Putin, Rusya’nın Karadeniz kıyısındaki Soçi kentindeydi. Trump ise Washington’dan bağlandı.
Görüşme, İstanbul’da yapılan ve büyük ölçüde sonuçsuz kalan Ukrayna-Rusya barış görüşmelerinden hemen sonra gerçekleşti. Bu görüşmelere Rusya, alt düzey bir heyet gönderirken, Kırım ve doğudaki dört bölgenin Ukrayna tarafından kaybedilmiş olarak kabul edilmesini içeren taleplerini yineledi.
ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, görüşmeden önce yaptığı açıklamada, Trump’ın Putin’e savaşın sona erdirilmesine gerçekten istekli olup olmadığını sormayı planladığını ifade etti.
İtalya’da Papa Leo XIV’ün göreve başlama törenine katılan Vance, “Burada bir çıkmaz olduğunu fark ediyoruz. Başkan, Putin’e ‘Cidden misin? Bu konuda samimi misin?’ diyecek” dedi.
Görüşme öncesinde beklentileri düşüren Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov ise barış sürecinin “zahmetli ve uzun soluklu bir çalışma” gerektirdiğini söyledi.
Ukrayna ve Avrupa Birliği yetkilileri, Moskova’nın ciddi barış çabalarından kaçındığını ve yalnızca göstermelik adımlar attığını dile getiriyor.
Putin’in yerine müzakerelere yardımcı Vladimir Medinski’yi gönderen Kremlin, Zelenski’nin doğrudan liderler arasında görüşme teklifini de geri çevirdi. Trump ise gerçek ilerlemenin ancak kendisi ile Putin arasında yüz yüze yapılacak bir görüşmeyle sağlanabileceğini söyledi.
Konu hakkında daha önce 15 Mayıs’ta basına konuşan Trump, “Putin ve ben bir araya gelmeden hiçbir şey olmayacak” demişti. Ardından da “Bence artık bunu yapmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.
İstanbul görüşmelerine Putin’in katılmamasını küçümseyen Trump, “Ben orada değilsem neden gitsin ki?” diyerek yeniden kendisini barışın merkezinde konumlandırdı.
Trump – Putin arasında telefon görüşmesinin detayları
Trump’ın Rus lider hakkında zaman zaman eleştirel söylemler kullansa da genel olarak doğrudan sert eleştirilerden kaçındığı dikkat çekiyor. Ancak Kremlin’in barış sürecinde ödün vermeye yanaşmaması, Trump’ın 19 Mayıs’taki telefon görüşmesinden büyük bir hayal kırıklığına yol açtı.
Bloomberg’e konuşan ismi açıklanmayan bir kaynağa göre, Putin savaş alanında hâlâ ilerleme sağlanabileceğini düşünüyor. Çünkü Rus ordusu sahada ilerleyişine yavaş da olsa devam ediyor.
Trump’ın yaklaşımı Avrupa başkentlerinde kafa karışıklığı yaratıyor. Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Birleşik Krallık Başbakanı Keir Starmer, Trump ile Putin arasındaki görüşmeden önce bir hazırlık görüşmesi gerçekleştirmek üzere planlamalar yaptı.
Avrupalı liderler, Trump’ın Mayıs ayı başında önerilen ortak ABD–AB ateşkes ültimatomunu ve Moskova’ya karşı daha sert yaptırımları desteklemesini istemişti. Ancak Kremlin’in reddine rağmen Washington’dan henüz yeni yaptırımlar gelmedi.
Trump ile görüşen Putin, ateşkese yanaşmıyor
Trump’ın Putin ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinden sonra Kremlin kalıcı ateşkese hâlâ yanaşmadı. Ancak Putin, görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, olası bir barış anlaşmasına yönelik bir “muhtıra” üzerinde çalışabileceklerini söyledi.
“Trump ateşkesin sağlanması yönünde görüş bildirdi. Ancak biz hâlâ barışa giden en etkili yolların ne olabileceğini değerlendirmekteyiz” diyen Putin, tarafların üzerinde çalışabileceği bir barış anlaşması taslağı için hazır olduklarını belirtti.
Putin, “ABD Başkanı ile şunu görüştük: Rusya, Ukrayna tarafıyla olası bir barış anlaşmasına ilişkin bir muhtıra üzerinde çalışmaya hazır. Bu muhtıra, uzlaşma ilkelerini, anlaşmanın zamanlamasını ve üzerinde anlaşmaya varılması halinde belirli bir süre için geçici bir ateşkesi içerebilir” dedi.
Putin ayrıca “barışın sağlanması için savaşın kökenindeki nedenlerin ortadan kaldırılması gerektiğini” ifade ederek, Rusya’nın pozisyonunun değişmediğini vurguladı.
Trump ateşkes ve barış konusunda ısrarcı
Trump ise görüşmeden sonra Truth Social üzerinden yaptığı paylaşımda, “Rusya ve Ukrayna derhal bir ateşkes ve savaşın sona erdirilmesine yönelik müzakerelere başlayacak. Bu koşullar yalnızca taraflar arasında kararlaştırılabilir; çünkü müzakere detaylarını kimse onlar kadar bilemez” ifadelerini kullandı.
Trump ayrıca, savaş sona erdiğinde Rusya’nın ABD ile büyük ölçekli ticarete başlamak istediğini iddia etti. “Rusya’nın iş ve refah yaratma konusunda büyük bir potansiyeli var. Aynı şekilde Ukrayna da yeniden inşa sürecinde ticaretin büyük faydasını görebilir” dedi.
ABD Başkanı, Putin ile yaptığı görüşme hakkında Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’ye ve bazı Avrupa liderlerine bilgi verdiğini belirtti.
Kyiv Independent gazetesine konuşan Ukrayna Devlet Başkanlığı kaynaklarına göre Trump ve Zelenski 19 Mayıs’ta iki kez telefon görüşmesi yaptı.
Bu görüşmelerden ikincisi bir saatten uzun sürdü ve İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Avrupa Konseyi Başkanı Antonio Costa da bu görüşmeye katıldı.
Trump – Putin görüşmesine Kremlin’den ilk yorum
Putin’in dış politika danışmanı Yuri Uşakov, iki liderin telefon görüşmesinin iki saat beş dakika sürdüğünü açıkladı. Ancak herhangi bir ateşkes tarihi verilmediğini belirtti.
Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, iki liderin telefon görüşmesini “verimli” olarak tanımlarken, Trump’ın “tarafsız” yaklaşımına dikkat çekti. “Trump’ın pozisyonu tarafsız. Gerçekten çözüm yollarıyla ilgileniyor. Oysa Avrupalı politikacıların pozisyonu açıkça Ukrayna yanlısı” dedi.
ABD, Rusya’ya yönelik yaptırım uygulayacak mı?
Trump’ın müzakere yöntemi, birçok Avrupa lideri açısından hayal kırıklığı yaratıyor. Bu liderler, ABD başkanının 12 Mayıs itibarıyla geçerli olacak koşulsuz bir ateşkes ve Moskova’ya yönelik yeni yaptırımlar konusunda Avrupa ile birlikte hareket etmesini istiyor. Ancak şu ana kadar yeni bir ABD yaptırımı duyurulmadı.
Washington’da ise bazı Cumhuriyetçi isimler, Moskova’ya karşı sert önlemler alınması çağrısını yineliyor. ABD’nin Ukrayna Özel Temsilcisi Keith Kellogg, Fox Business’a yaptığı açıklamada “2025 Rus Yaptırımları Yasası’nın hazır olduğunu söyledi.
Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham ise 1 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, yasa tasarısının Rusya’dan petrol, gaz ya da uranyum satın almaya devam eden ülkelere %500 oranında gümrük vergisi uygulanmasını öngördüğünü açıklamıştı.
İki liderin 18 Mart’ta yaptığı bir önceki görüşmede Trump, Kiev destekli 30 günlük ateşkes teklifini sunmuş, Putin ise bu öneriyi reddetmişti. Ancak Rusya enerji tesislerine yönelik saldırıları durduracağını duyurmuştu. Ukrayna ise bu sözün birçok kez ihlal edildiğini belirtiyor.
Rusya ve Ukrayna savaşının tarafları şimdilik sadece 1000 kişilik esir takası konusunda uzlaştı.
Kaynak: Kyiv Independent, Bloomberg, Fox Business,
