Hakan Fidan’ın Ukrayna ziyareti: Barış için yeni diplomatik adımlar

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Ukrayna'nın başkenti Kiev'de Ukraynalı mevkidaşı Andrii Sybiha ile yaptığı görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında önemli açıklamalarda bulundu. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda "kritik bir yol ayrımına" gelindiğini belirten Fidan, 16 Mayıs'ta İstanbul'da başlayan barış müzakerelerine atıfta bulunarak, "Ya bu savaşın devamına göz yumacağız ya da bu sene içerisinde kalıcı bir barışa ulaşacağız" dedi.

Fidan, Türkiye açısından diyalog yoluyla adil ve kalıcı bir barışa hızla ulaşmanın tek çözüm olduğunu belirterek, İstanbul'daki barış sürecinin somut sonuçlar verdiğine dikkat çekti. Görüşmelerin devamı için yakalanan ivmenin korunması gerektiğini ifade etti.

Zelenskiy ile görüşme

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Kiev ziyareti kapsamında Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy tarafından kabul edildi. Görüşmeye ilişkin açıklama Zelenskiy tarafından Telegram üzerinden yapıldı. Zelenskiy, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın desteğiyle İstanbul'da gerçekleştirilen barış müzakereleri sonucunda 1000 Ukraynalı esirin evlerine dönebildiğini belirterek, Türkiye'ye teşekkür etti.

Görüşmede, savaşın sona erdirilmesine yönelik diplomatik adımlar ele alındı. Zelenskiy, "Rusya, dünyadan gelen tüm ateşkes çağrılarını görmezden geliyor ve cinayete devam ediyor" ifadesini kullandı. Ayrıca, İstanbul barış müzakereleri sonrası gerçekleştirilen esir takasının ardından, Rusya'nın ateşkesle ilgili bir memorandum hazırlayıp taraflara iletmesi gerektiğini, ancak şu ana kadar ne Ukrayna'nın ne de Türkiye'nin böyle bir belge almadığını vurguladı.

Zelenskiy, "Bir toplantının anlamlı olması için gündeminin açık olması ve müzakerelerin uygun şekilde hazırlanması gerekir. Maalesef Rusya, bir sonraki olası toplantının sonuç getirmemesini sağlamak için elinden geleni yapıyor" dedi. Ülkesinin toprak bütünlüğü ve egemenliğine verdiği destekten dolayı Türkiye'ye minnettar olduklarını belirterek, Türkiye ile yürütülen diplomatik iş birliğinin kıymetli olduğunu ifade etti.

Liderler zirvesi önerisi

Fidan, müzakerelerin bir sonraki aşamasında liderler düzeyinde bir zirve yapılmasının barış sürecini taçlandırabileceğini belirtti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde ABD Başkanı Donald Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin İstanbul’da bir araya gelebileceğini söyledi.

Türkiye'nin diplomatik çabaları

Bakan Fidan, savaşın başlangıcından bu yana Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yoğun diplomatik çaba içinde olduğunu ve Türkiye'nin mekik diplomasisi yürüttüğünü hatırlattı. Fidan, İstanbul’daki barış görüşmelerinin diplomatik çözüm arayışlarına yeni bir boyut kazandırdığını ve farklı aktörlerin katılımıyla uzlaşma zemininin güçleneceğini vurguladı.

Fidan aynı zamanda Ukrayna ile ikili ilişkilerin derinleştirileceğini belirterek, Türkiye'nin Ukrayna'nın yeniden imarına katkı sunmak istediğini ve savunma sanayisi ile enerji güvenliği alanlarında iş birliğini sürdürmeyi hedeflediğini söyledi.

Ukrayna'nın NATO üyeliği süreci

Ukrayna'nın NATO üyeliği, İttifak içinde farklı yaklaşımlarla tartışılmaya devam ediyor. NATO'nun 2008 Bükreş Zirvesi'nde Ukrayna'nın gelecekte üye olacağı taahhüt edilmiş olsa da, mevcut durumda üyelik süreciyle ilgili net bir takvim belirlenmiş değil.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Şubat 2025'te yaptığı açıklamada, bazı NATO üyesi ülkelerin Ukrayna'nın üyeliğine karşı olduğunu belirtti. Bu ülkeler arasında Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Macaristan ve Slovakya yer alıyor. Zelenskiy, bu ülkelerin çeşitli nedenlerle Ukrayna'nın NATO üyeliğine sıcak bakmadığını ifade etti.

Ayrıca, Politico'nun Ekim 2024'te yayımladığı bir habere göre, Belçika, Slovenya ve İspanya da Ukrayna'nın NATO üyeliğine dair çekinceler taşıyan ülkeler arasında bulunuyor. Bu ülkelerin, ABD ve Almanya'nın tutumlarının arkasına saklanarak, üyelik sürecine açık destek vermekten kaçındıkları belirtiliyor.

Öte yandan, Polonya, Baltık ülkeleri (Estonya, Letonya, Litvanya), Romanya ve Çek Cumhuriyeti gibi bazı NATO üyeleri, Ukrayna'nın üyeliğini güçlü bir şekilde destekliyor. Bu ülkeler, Ukrayna'nın NATO'ya katılımının Avrupa güvenliği açısından önemli olduğunu vurguluyorlar.

NATO eski Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Temmuz 2023'te Vilnius Zirvesi'nde yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın NATO üyeliği yolunda ilerleme kaydettiğini ve üyelik için gerekli reformları sürdürdüğünü belirtti. Ancak, Stoltenberg, Ukrayna'nın üyeliğiyle ilgili kararın tüm üye ülkelerin oy birliğiyle alınması gerektiğini ve bu sürecin zaman alabileceğini ifade etmişti.

Şuan görevde bulunan NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ise Ukrayna’nın NATO üyeliği sürecine temkinli bir yaklaşım sergiliyor. Rutte, Ukrayna’nın NATO’ya katılım yolunun “geri döndürülemez” olduğunu vurgulasa da, bu sürecin savaşın sona ermesi ve İttifak içindeki tüm üyelerin mutabakatı ile ilerleyebileceğini ifade ediyor.

NATO’nun önceliğinin, Ukrayna’nın savunma kapasitesini artırmak ve barış görüşmeleri öncesi pozisyonunu güçlendirmek olduğunu belirten Rutte, üyeliğin barış anlaşmasının otomatik bir parçası olmayacağını açıkça dile getiriyor.

Türkiye barış için çabalarını sürdürüyor

Türkiye'nin Orta Doğu, Kafkaslar ve Balkanlar'da barış için aktif bir rol oynadığını hatırlatan Fidan, İstanbul’da yeniden başlayan görüşmelerin önemli olduğunu ve müzakere masasında kalındığı sürece ilerleme sağlanabileceğini vurguladı. Türkiye'nin barış perspektifini hayata geçirmek için elinden geleni yaptığını belirtti.