Fransa, Afrika’daki askerî varlığını azaltma kararı alarak, eski sömürgelerinden çekilmeye başladı. Bu süreç, hem bölgesel dinamikleri hem de Fransa’nın küresel stratejisini etkileyebilir.
Fransa’nın Afrika’daki Askerî Varlığı ve Gerekçeleri
Fransa, eski sömürgeleriyle tarihî ve kültürel bağlarını sürdürmek amacı güttüğünü iddia ederek, bu ülkelerin bağımsızlık kazanmasından sonraki dönemde de Afrika’da askerî varlığını devam ettirmiştir. Bu varlığın başlıca gerekçeleri arasında terörle mücadele, bölgesel istikrarın sağlanması ve savunma iş birliği anlaşmaları öne sürülmektedir. Özellikle Sahel bölgesinde artan terör tehditlerine karşı, Fransa 2013 yılında Barkhane Operasyonu’nu başlatarak cihatçı gruplara karşı mücadele etmeye başlamıştı.
Barkhane Operasyonu, Fransa’nın 1 Ağustos 2014’te Sahel bölgesinde başlattığı bir askeri harekâttır. Moritanya, Mali, Burkina Faso, Nijer ve Çad’ı kapsayan bu operasyon, terörle mücadele amacıyla yürütülmüştür.
Operasyon süresince yaklaşık 5.100 Fransız askeri görev yapmış ancak, bölgede istikrar sağlama konusunda istenilen başarı elde edilememiştir. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Haziran 2021’de Barkhane Operasyonu’nun sona ereceğini ve Fransa’nın bölgedeki askeri varlığını yeniden yapılandıracağını duyurmuştur.
Bu yeniden yapılanma kapsamında, Fransa’nın bölgedeki askeri varlığı azaltılmış ve Takuba Görev Gücü gibi uluslararası ortaklarla iş birliği artırılmıştır. Takuba Görev Gücü, Sahel’deki terörle mücadeleye destek olmak amacıyla kurulmuş ve Fransa’nın yanı sıra İsveç, Estonya, İtalya, Belçika, Hollanda, Portekiz ve Çekya’dan askerlerin katılımıyla oluşturulmuştur.
Sonuç olarak, Barkhane Operasyonu, Fransa’nın Sahel bölgesindeki terörle mücadele çabalarının önemli bir parçası olmuş, ancak istenilen sonuçlara ulaşılamadığı için yeniden yapılandırma sürecine girilmiştir.
Çekilme Kararının Nedenleri
Son yıllarda, Afrika ülkelerinde artan egemenlik talepleri ve Fransa karşıtı halk tepkileri, Fransız askerî varlığının sorgulanmasına yol açmıştır. Özellikle Mali, Burkina Faso ve Nijer’de yaşanan askerî darbeler ve bu ülkelerin Fransız askerlerinin çekilmesini talep etmeleri, Fransa’nın bölgedeki stratejisini yeniden değerlendirmesine neden olmuştur. Ayrıca, Rusya gibi diğer küresel aktörlerin Afrika’daki nüfuzunu artırma çabaları da Fransa’nın çekilme kararında etkili olmuştur.
Çekilmenin Kapsamı ve Etkilediği Ülkeler
Fransa, son dönemde Mali, Burkina Faso, Nijer, Çad, Senegal ve Fildişi Sahili gibi ülkelerden askerlerini çekme kararı almıştır. Örneğin, Fildişi Sahili Cumhurbaşkanı Alassane Ouattara, Fransız askerlerinin ülkeden çekileceğini ve Abidjan’daki Fransız üssünün Fildişi Sahili’ne devredileceğini açıklamıştır.
Senegal Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye de ülkedeki tüm yabancı askerî varlığın 2025 yılı içinde sona ereceğini belirtmiştir.
Çad Cumhurbaşkanı Muhammed İdris Debi İtno ise Fransız askerlerinin 31 Ocak 2025’e kadar tamamen çekileceğini duyurmuştur.
Buna karşılık, Fransa’nın Cibuti ve Gabon gibi ülkelerdeki askerî varlığını sürdürmesi beklenmektedir. Ancak, bölgedeki değişen dinamikler ve artan anti-Fransız sentiment, bu ülkelerdeki varlığın da gelecekte yeniden değerlendirilmesine yol açabilir.
Fransa İçin Dezavantajlar ve Küresel Tepkiler
Fransa’nın Afrika’dan çekilmesi, ülkenin kıtadaki nüfuzunun azalmasına ve ekonomik çıkarlarının zedelenmesine yol açabilir. Ayrıca, bölgedeki güvenlik boşluğunun diğer aktörler, özellikle Rusya ve Çin tarafından doldurulması, Fransa’nın küresel stratejik konumunu olumsuz etkileyebilir.
Dünya basını, Fransa’nın Afrika’dan çekilmesini farklı açılardan değerlendirmektedir. Bazı yorumcular, bu adımı Fransa’nın sömürgeci geçmişinden kopma ve Afrika ülkelerinin egemenliklerine saygı gösterme çabası olarak olumlu bulurken, diğerleri ise Fransa’nın bölgedeki etkisini kaybetmesi ve yeni güçlerin yükselişi karşısında geri adım atması olarak eleştirmektedir.
Sonuç olarak, Fransa’nın Afrika’daki askerî varlığını azaltma kararı, hem bölgesel hem de küresel düzeyde önemli sonuçlar doğuracak bir gelişme olarak değerlendirilmektedir.
“Bu, son on yılın en göz alıcı jeostratejik değişimlerinden biri olmakla birlikte, Avrupa ve Asya ile meşgul olan Batı’nın en az dikkat ettiği değişimdir. Rusya 10 yıl içinde Afrika kıtasına askeri ve diplomatik olarak yerleşmeyi başararak Fransız ve Amerikan güçlerini Sahel’in bir bölümünden çıkarmayı başardı.” Le Monde
Kaynak: BBC, Reuters, Le Monde, Military Africa
