BAYKAR tarafından milli ve özgün olarak geliştirilen Bayraktar TB2 Silahlı İnsansız Hava Aracı (SİHA), gerçekleştirdiği otonom virilden kurtarma manevrasıyla dünya havacılık tarihinde bir ilke imza attı.
Viril nedir?
Viril, hava aracının ani bir dengesizlik sonucu kendi etrafında hızla dönerek ciddi irtifa kaybına uğradığı, aerodinamik açıdan son derece tehlikeli bir durumdur.
Özellikle 20. yüzyılın ortalarına kadar, uçakların tasarımı ve uçuş kontrol sistemleri, bugünkü kadar gelişmiş değildi. Bu nedenle, savaş uçakları bu tür durumlarla karşılaştığında, pilotlar bazen kontrolü kaybedebilir ve uçak düşebilirdi.
Tarih boyunca savaş uçakları, viril duruma girip düşme tehlikesiyle karşılaşmıştır. Örneğin, Vietnam Savaşı’nda F-4 Phantom, ani manevralar sırasında kontrol kaybı yaşarken, F-14 Tomcat yüksek hızda viril duruma girdi ve pilotlar müdahale etmekte zorlandı. Sovyet yapımı Su-27 ve Amerikan F-16 uçakları da benzer şekilde, testlerde ve operasyonel görevlerde viril duruma girip düşüş yaşadı. Ayrıca, A-12 Avenger II gibi bazı uçak projeleri, aerodinamik ve uçuş kontrol sorunları nedeniyle iptal edildi. Bu tür kazalar, uçuş kontrol sistemlerinin gelişmesiyle zamanla daha iyi yönetilmeye başlandı.
Ancak günümüzde, modern uçaklar daha gelişmiş aerodinamik yapılar, uçuş kontrol sistemleri ve yedekli sistemlere sahip, bu da viril durumu gibi tehlikeli durumlarda pilotların veya otonom sistemlerin daha başarılı bir şekilde müdahale etmesine olanak tanır. Özellikle savaş uçaklarında yer alan gelişmiş fly-by-wire (kablosuz uçuş kontrol sistemi) gibi teknolojiler, uçakların viril duruma girmesini engellemeye veya bu durumu başarıyla düzeltmeye yardımcı olur.
Bayraktar TB2’nin otonom virilden kurtarma manevrası
Uçuş testi sırasında kasıtlı olarak viril durumuna sokulan Bayraktar TB2 SİHA, gelişmiş kontrol algoritmaları sayesinde bu kritik durumdan otonom şekilde çıkmayı başardı ve stabilize düz uçuşa geri döndü. Bu manevra, kontrol kaybı senaryolarında göreve devam edebilme sağlayarak operasyonel güvenilirliği önemli ölçüde artırıyor.
TB2’nin testleri başarılarla devam ediyor
Bayraktar TB2 SİHA, sahip olduğu yazılım altyapısı ve gelişmiş uçuş kontrol sistemleriyle otonom manevra yeteneklerini sürekli olarak geliştiriyor. 31 Mayıs 2024’te icra ettiği otonom fıçı tonosu manevrasıyla bu hareketi başarıyla gerçekleştiren ilk insansız hava aracı olmuştu.
Fıçı tonosu, bir uçağın hem uzunlamasına hem de yanal eksenlerinde tam bir dönüş yaparak, yaklaşık olarak orijinal yönünü koruyarak sarmal bir yol izlemesine neden olan bir hava manevrasıdır.
Son olarak test uçuşlarında uyguladığı otonom virilden kurtarma manevrasıyla da kontrol kaybı senaryolarına karşı etkinliğini gösterdi. Her iki manevra da zorlu uçuş koşulları içerirken, Bayraktar TB2’nin bu durumları otonom şekilde yönetebilmesi platformun görev devamlılığı ve uçuş güvenliği açısından önemli bir kazanım sağlıyor.
Kaynak: BAYKAR
