Havacı Kadınlar Haftası, havacılık ve uzay endüstrisinde kadınların rolünü öne çıkarmak ve toplumsal farkındalık yaratmak amacıyla düzenlenen özel bir haftadır. 2010 yılında Kadın Havacılar Derneği (Women of Aviation Worldwide) tarafından başlatılan bu etkinlik, her yıl Mart ayının ilk haftasında kutlanmaktadır. Haftanın seçilmesinin temel nedeni, Raymonde de Laroche’un 8 Mart 1910’da dünyanın ilk kadın pilot lisansını almış olmasıdır. Bu tarih, havacılıkta kadınların varlığını ve katkılarını onurlandırmak adına sembolik bir dönüm noktası kabul edilmektedir. Etkinlik, dünya çapında düzenlenen çeşitli organizasyonlarla kadınları havacılık kariyerine teşvik etmeyi ve cinsiyet eşitliğini güçlendirmeyi amaçlamaktadır.
Havacılıkta Kadının Yeri
Havacılık sektörü, geleneksel olarak erkek egemen bir alan olarak bilinmesine rağmen, kadınlar bu alanda önemli roller üstlenmiştir. Tarihte ilk kadın pilotlardan biri olan Amelia Earhart, 1932 yılında Atlantik Okyanusu’nu tek başına geçerek büyük bir ilke imza atmıştır.
Rus pilot Marina Raskova, II. Dünya Savaşı sırasında tamamen kadınlardan oluşan gece bombardıman filosu “Gece Cadıları”nı kurarak havacılık tarihine damga vurmuştur. Aynı dönemde, Jacqueline Cochran, Amerika’da Kadın Hava Kuvvetleri Servisi’ni (WASP) kurarak kadın pilotların savaşta aktif rol almasını sağlamıştır. Ayrıca, Valentina Tereshkova 1963 yılında uzaya çıkan ilk kadın kozmonot olarak tarihe geçmiştir.
NATO’nun ilk kadın savaş pilotlarından biri olan Katrin Stauffer, modern savaş hava operasyonlarında kadınların rolünü güçlendiren önemli isimlerden biridir. Ayrıca, Norveç Hava Kuvvetleri’nden Mette Grøtteland, NATO’da savaş pilotu olarak görev yapan ilk kadınlardan biri olarak havacılık tarihine adını yazdırmıştır. Onların başarıları, kadınların askeri ve sivil havacılık alanlarında daha fazla yer edinmesine öncülük etmiştir.
Ülkemizde Havacı Kadınlar
Sabiha Gökçen, 1913 yılında Bursa’da doğmuş ve Türkiye’nin ilk kadın savaş pilotu olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk tarafından manevi evlat olarak kabul edilen Gökçen, 1935 yılında Türk Hava Kurumu’nun açtığı havacılık okuluna katılarak eğitim aldı. Daha sonra Sovyetler Birliği’nde özel havacılık dersleri aldı ve Eskişehir Askerî Hava Okulu’nda pilotaj eğitimini tamamladı.
1937 yılında Dersim Harekatı’nda aktif olarak görev alarak savaş pilotu unvanını kazandı. Bu başarısıyla dünyanın ilk kadın savaş pilotlarından biri olarak tarihe geçti. Kariyeri boyunca 8.000 saatten fazla uçuş gerçekleştiren Gökçen, 22 farklı uçak modeli kullandı.
Leman Bozkurt Altınçekiç: Türkiye’nin ve NATO’nun ilk kadın jet pilotu unvanını almıştır. Dokuz yıl boyunca F-84 ve T-33 jet uçaklarında uçmuştur.
Esra Özatay: Türk Yıldızları’nda görev alan ilk kadın pilot olan Özatay, 2016 yılından itibaren Türk Yıldızları 134. Akrotim filo komutanlığına atanarak Türkiye’nin ilk kadın jet filo komutanı unvanına da sahip olmuştur.
Berna Şen: Türkiye’nin ilk kadın F-16 pilotudur. Emekli olduktan sonra bir kaç yıl içinde geri dönüp eğitimler vermiştir. 2020 yılında Albay rütbesiyle ikinci kez emekli olan Şenol, sivil havacılık sektöründe kaptan pilot olarak görev almaktadır.
Kadın Liderlerin Yükselişi
Havacılık sektöründe öncü kadın liderlerin artış göstermesi, gelecek nesiller için önemli bir ilham kaynağı oluşturmaktadır. Havayolu şirketleri, savunma sanayii ve uzay araştırmaları alanında başarılı kadın profesyonellerin sayısının artması, cinsiyet eşitliği konusunda olumlu bir adım olarak değerlendirilmektedir.
Örneğin, Boeing’in ilk kadın baş mühendisi olan Wanda Austin, sadece havacılıkta değil, uzay teknolojilerinde de önemli ilerlemelere öncülük etmiştir. Uzay mühendisliği alanında uzmanlaşan Austin, ABD Hava Kuvvetleri’nin uzay sistemleri programlarında kritik görevler üstlenmiş ve güvenlik teknolojilerinin geliştirilmesine liderlik etmiştir. Uzay teknolojilerindeki üstün başarısı sayesinde Aerospace Corporation’ın ilk kadın CEO’su olmuş ve havacılık endüstrisinde kadın liderlerin önünü açan önemli bir figür haline gelmiştir.
Sektörde Kadın Temsilinin Artırılması
Günümüzde havacılık sektöründe kadın temsili giderek artsa da, hala istenilen seviyeye ulaşılmış değil. Pilotluk, mühendislik ve hava trafik kontrolü gibi kritik alanlarda kadın istihdamının teşviki için farklı programlar ve burs imkanları sunulmaktadır. NASA ve ESA gibi uzay ajansları, kadın astronot ve mühendislerin sayısını artırmaya yönelik projeler geliştirmektedir. Uluslararası Havacı Kadınlar Haftası, bu konuda farkındalık oluşturarak daha fazla kadını sektöre kazandırmayı amaçlamaktadır.
Havacı Kadınlar Haftası, sadece bir kutlama değil, aynı zamanda havacılıkta kadınların daha fazla yer almasını sağlamak için bir çağrı niteliğindedir. Genç kadınların bu sektöre teşvik edilmesi, gelecekte havacılığın daha kapsayıcı ve çeşitli bir yapıya kavuşmasını sağlayacaktır.
