Lockheed C-130 Hercules, Lockheed (günümüzde Lockheed Martin) tarafından tasarlanıp üretilen, dört motorlu türboprop bir ABD menşeili askeri nakliye uçağıdır.
Hazırlıksız pistlerden kalkış ve iniş yapabilme yeteneğine sahip olan C-130, başlangıçta personel, yaralı tahliyesi (medevac) ve kargo taşımacılığı amacıyla tasarlanmıştır. Ancak bu çok yönlü hava aracı zamanla silahlı uçak (AC-130), hava indirme operasyonu, arama-kurtarma, bilimsel araştırma desteği, hava durumu keşfi, havadan yakıt ikmali, deniz devriyesi ve yangın söndürme gibi birçok farklı görevde de kullanılmaya başlanmıştır.
Günümüzde C-130, dünya genelinde birçok ülkenin ana taktik nakliye uçağı konumundadır. Hercules’in 40’tan fazla varyantı, sivil versiyonları (Lockheed L-100) dahil olmak üzere 60’tan fazla ülkede hizmet vermektedir.
C-130, ilk olarak 1956 yılında ABD ordusunda hizmete girmiş, ardından Avustralya ve birçok ülke tarafından kullanılmaya başlanmıştır.
Hizmette olduğu yıllar boyunca Hercules, sayısız askeri, sivil ve insani yardım operasyonunda görev almıştır. 2007 yılında, C-130, ilk müşterisiyle (ABD Hava Kuvvetleri) kesintisiz 50 yıl hizmette kalan beşinci uçak olma unvanını kazanmıştır.
C-130 uçağı, 2024 yılı itibarıyla üretiminin 70. yılını geride bırakarak, dünyanın en uzun süredir kesintisiz olarak üretilen askeri uçağı olma rekorunu elinde bulundurmaktadır.
Türk Hava Kuvvetleri kapsamında C-130 uçakları
Türkiye, 1952 yılında NATO’ya katıldıktan sonra hızlı bir modernleşme sürecine girdi. Bu dönemde hava kuvvetlerinin hareketliliği arttı ve yeni uçaklar hizmete girmeye başladı. Bu gelişmelere paralel olarak, orta sınıf bir nakliye uçağına ihtiyaç ortaya çıktı.
1960’ların başında Kıbrıs’taki gerginlikler ve olası bir Kıbrıs veya Yunanistan harekâtı ihtimali, bu ihtiyacı daha da acil hale getirdi. O dönemde Türk Hava Kuvvetleri’nin envanterinde bulunan C-47 ve C-160 uçakları, sayıca ve teknik özellikleri bakımından böyle bir operasyon için yetersizdi.
Bu nedenle, 1963 yılında Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral İrfan Tansel’in talimatıyla modern bir nakliye uçağı alınması kararlaştırıldı. Yarbay Abdurrahman Körezlioğlu başkanlığında kurulan ekip, çeşitli uçakları değerlendirdikten sonra C-130E Hercules modelinde karar kıldı.
Nihayetinde ABD’nin Askeri Satış Programı (FMS) kapsamında 5 adet C-130E Hercules uçağı sipariş edildi. Bu uçaklar Kıbrıs Barış Harekatı döneminde gösterdiği yararlılıklar ile biliniyor.
Türkiye, 1964-1991 yılları arasında 7 adet C-130E ve 6 adet C-130B olmak üzere iki farklı modelde toplam 13 adet Hercules uçağını envanterine kattı.
1998 yılında Hava Kuvvetleri Komutanlığı ile Orman Bakanlığı arasında bir protokol imzalanmış ve nakliye görevinde kullanılan C-130B uçakları, orman yangınlarının söndürülmesinde de kullanılmaya başlanmıştır.
2012 yılında Suudi Arabistan Kraliyet Hava Kuvvetleri (RSAF) envanterinden hizmet dışına çıkarılan 6 adet kullanılmış C-130E nakliye uçağı satın alındı. 2024 yılında da Birleşik Krallık tarafından satışa çıkarılan 12 adet C-130J-30 uçağı daha satın alındı.
Günümüzde Türk Hava Kuvvetlerinde 18 adet C-130 nakliye uçağı bulunurken, TUSAŞ tarafından gerçekleştirilen ERCİYES modernizasyon programı kapsamında uçakların yenilenmesi devam ediyor.
2006 yılında başlatılan yenileme sürecinde 11. uçak 11 Kasım 2022’de Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na teslim edildi.
C-130 Herkül kargo uçağı genel özellikleri
| Özellik | Değer / Açıklama |
|---|---|
| Birincil İşlev | Küresel hava taşımacılığı |
| Yüklenici (Üretici) | Lockheed-Martin Havacılık Şirketi |
| Motorlar | |
| • C-130E | 4 × Allison T56-A-7 turboprop; 4.200 pervane mili beygir gücü |
| • C-130H | 4 × Allison T56-A-15 turboprop; 4.591 pervane mili beygir gücü |
| • C-130J | 4 × Rolls-Royce AE 2100D3 turboprop; 4.700 beygir gücü |
| Uzunluk | C-130E/H/J: 97 ft 9 in (29,3 m) C-130J-30: 112 ft 9 in (34,69 m) |
| Boy (Yükseklik) | 38 ft 10 in (11,9 m) |
| Kanat Açıklığı | 132 ft 7 in (39,7 m) |
| Kargo Bölmesi (C-130E/H/J) | Uzunluk: 41 ft (12,5 m) Genişlik: 123 in (3,12 m) Yükseklik: 9 ft (2,74 m) Arka Rampa: Uzunluk 119 in (3,02 m), Genişlik 118,9 in (3,02 m) |
| Kargo Bölmesi (C-130J-30) | Uzunluk: 56 ft (16,9 m) Genişlik: 123 in (3,12 m) Yükseklik: 9 ft (2,74 m) Arka Rampa: Uzunluk 119,9 in (3,12 m), Genişlik 118,9 in (3,02 m) |
