Aster-30 füzesi nedir, özellikleri nelerdir?

Aster-30, Avrupa’nın ortak savunma projeleri kapsamında geliştirilen, modern ve çok yönlü bir hava savunma füzesidir. Fransa merkezli MBDA ve Eurosam tarafından geliştirilen bu sistem, kara ve deniz platformlarında farklı görev ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde tasarlanmıştır.

Eurosam; Thales Group (Fransa), Leonardo (İtalya) ve MBDA’nın ortak girişimiyle kurulmuş bir konsorsiyumdur. MBDA ise Fransa, İngiltere, İtalya, Almanya ve İspanya’nın katkılarıyla faaliyet gösteren, Avrupa’nın önde gelen füze üreticilerinden biridir.

Aster-30, orta ve uzun menzilli hava savunma görevlerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Taktik balistik füzelerden yüksek irtifadaki hava hedeflerine kadar geniş bir tehdide karşı etkili olan sistem; kara konuşlu SAMP/T bataryalarında olduğu gibi, Horizon ve FREMM sınıfı savaş gemilerinde de görev alabiliyor.

Daha kısa menzilli Aster-15’e kıyasla, Aster-30’un menzil, manevra kabiliyeti ve elektronik karşı koyma sistemlerine karşı dayanıklılık açısından daha gelişmiş bir yapıya sahip olduğu ifade edilebilir. Bu yönüyle, Avrupa’nın entegre hava savunma sistemlerinde kritik bir unsur olarak öne çıkıyor.

Aster füze ailesi nedir?

Aster ailesi, “Agile Surface to Air Extended Range” (Çevik Karadan Havaya Uzatılmış Menzil) ifadesinin kısaltması olarak adlandırılmıştır. Avrupa’nın ortak savunma ihtiyaçlarına yanıt vermek amacıyla geliştirilen bu füze ailesi, iki ana versiyonla öne çıkar:

• Aster-15: Yaklaşık 30 km menzile sahip. Yakın ve orta menzilli tehditler için, genellikle deniz platformlarında tercih ediliyor.
• Aster-30: 100 km ve üzeri menzil sunarak, daha uzak mesafeden gelen tehditlere karşı etkin koruma sağlıyor. Kara ve deniz sistemlerinde kullanılabiliyor.

Her iki modelde de “PIF-PAF” adı verilen bir yönlendirme sistemi yer alıyor. Bu sistem sayesinde füze, uçuş sırasında hedefe oldukça hassas bir şekilde yönlendirilebiliyor. Özellikle yüksek hızda ve manevra yeteneği olan tehditlere karşı etkili bir savunma sunuyor.

Aster-30 füzesi hangi tehditlere karşı kullanılır?

Aster-30 çok yönlü bir savunma sunar. Özellikle aşağıdaki tehditlere karşı etkili olacak şekilde tasarlanmıştır:

• Kısa ve orta menzilli balistik füzeler
• Alçak irtifadan seyreden seyir füzeleri
• Süpersonik ve hipersonik hedefler
• Savaş uçakları
• Helikopterler ve insansız hava araçları (İHA)

Bu özellikleriyle Aster-30, geniş alanları ve stratejik tesisleri koruma amacıyla tercih edilen bir sistem hâline gelmiştir.

Aster-30’un teknik özellikleri nelerdir?

Aster-30, aerodinamik yapısı ve hassas güdüm sistemiyle öne çıkar. Çift kademeli bir yapıya sahiptir; ön kısmında kontrol yüzeyleri, arka kısmında ise roket motoru yer alır. “PIF-PAF” sistemi, aerodinamik yüzeylerle birlikte mikro itki sistemiyle çalışır ve füzenin hedefe yönünü hızla değiştirmesini sağlar. Bu da yüksek manevra kabiliyeti anlamına gelir.

• Uzunluk: Yaklaşık 4.9 metre
• Çap: 180 mm (ana gövde)
• Ağırlık: 450 kg
• Menzil: 100 km’ye kadar (bazı versiyonlarda daha fazla)
• Maksimum irtifa: 20 km civarı
• Hız: Mach 4+ seviyesinde
• Güdüm sistemi: Aktif radar güdüm + atalet navigasyon
• Patlayıcı başlık: Parçacık etkili tahrip sistemi

Lojistik ve bakım altyapısı

Yüksek teknolojiye sahip sistemlerde lojistik altyapı hayati önem taşır. Aster-30’un bakım süreçleri, MBDA ve ortaklarının belirlediği eğitimli teknik personel aracılığıyla yürütülüyor. Entegrasyon sonrası destek süresi ve yedek parça tedariki, sistemi alan ülkelerin bakım maliyetlerini de etkileyen önemli bir unsur.

Elektronik harp dayanıklılığı

Modern savaş sahasında elektronik harp tehdidi giderek artıyor. Aster-30, ECCM (Electronic Counter-Countermeasures) kabiliyetiyle bu tür tehditlere karşı yüksek direnç sunuyor. Aktif radar güdüm sistemi, karıştırmalara karşı yedekli çalışan sensörlerle destekleniyor. Böylece hedefe kilitlenme ve vurma ihtimali düşmüyor.

Aster-30 füzesi hangi sistemlerde kullanılır?

Aster-30, kara ve deniz platformlarında kullanılmak üzere esnek yapıda tasarlanmış, çok yönlü bir hava savunma füzesi. Sahip olduğu yüksek manevra kabiliyeti, elektronik karşı koyma direnci ve uzun menzil özelliği sayesinde farklı sistemlere başarıyla entegre edilebiliyor.

Deniz Platformları

• PAAMS (Principal Anti-Air Missile System): Başta Fransız, İtalyan ve İngiliz donanmaları olmak üzere birçok Avrupa ülkesinin savaş gemilerinde kullanılan bu sistem, otomatik hedef tespiti ve angajman kabiliyeti sunar. Aster-30, PAAMS sisteminin ana silahıdır.
• Sea Viper (PAAMS UK): İngiltere Kraliyet Donanması’na ait Type 45 sınıfı destroyerlerde yer alan bu sistem, Aster-30 ile entegre şekilde çalışarak hava tehditlerine karşı güçlü bir savunma sağlar.
• FREMM ve Horizon sınıfı fırkateynler: Fransa ve İtalya’nın sahip olduğu bu modern savaş gemileri, PAAMS ya da SAAM-FR/ESD sistemleriyle birlikte Aster-30’u kullanarak deniz kuvvetlerine bölgesel hava savunma kabiliyeti kazandırmaktadır.
• SAAM-FR ve SAAM-ESD: Fransız ve İtalyan donanmalarının uçak gemisi ve PPA tipi gemilerinde kullanılan bu sistemler de Aster-30 ile çalışmaktadır.
• La Fayette, FREMM ve diğer gemiler: Suudi Arabistan, Mısır, Fas ve Katar gibi ülkelerin sahip olduğu bazı Avrupa menşeli fırkateynlerde de Aster-30 entegrasyonu bulunuyor.

Kara Konuşlu Sistemler

• SAMP/T (MAMBA): Fransa ve İtalya tarafından kara kuvvetlerinde aktif olarak kullanılan bu sistem, Aster-30 füzeleriyle donatılmıştır. Balistik füzelere, seyir füzelerine ve savaş uçaklarına karşı etkili bir çözüm sunar.
• SAMP/T NG (Yeni Nesil): Aster-30’un geleceğe dönük kullanım alanlarından biridir. Thales’in GM400 Alpha gibi modern radarlarıyla desteklenen bu sistem, daha geniş kapsama alanı, ağ tabanlı çalışma kabiliyeti ve gelişmiş komuta-kontrol yapısıyla dikkat çeker. Bu yapı sayesinde Aster-30, daha hassas hedefleme ve çoklu tehdit yönetimi gerçekleştirebiliyor.
• Singapur: Kara konuşlu SAMP/T sistemiyle Aster-30’u aktif olarak kullanan Asya’daki ilk ülkelerden biridir.

Geleceğe Yönelik Geliştirmeler

Aster-30’un yeni nesil versiyonu olan Aster 30 B1NT, Fransa ve İtalya’nın geliştirmekte olduğu modernizasyon projelerinde öne çıkıyor. Bu füze, hipersonik ve gelişmiş balistik tehditlere karşı daha etkin çözümler sunmayı hedefliyor ve başta SAMP/T NG olmak üzere çeşitli platformlarda görev alması bekleniyor.

Aster-30 füzesini kullanan ülkeler

Orta ve uzun menzilli tehditlere karşı etkili yapısı sayesinde hem kara konuşlu hem de deniz platformlarında tercih edilen Aster-30 füzesi, NATO ülkeleri başta olmak üzere çeşitli ülkelerin entegre hava savunma sistemlerinde aktif olarak kullanılıyor.

• Fransa: Aster-30, Fransız Ordusu’nun kara konuşlu SAMP/T hava savunma sistemlerinde ve Fransız Donanması’nın FREMM ve Horizon sınıfı fırkateynlerinde aktif olarak kullanılmakta.
• İtalya: Tıpkı Fransa gibi, İtalya da Aster-30’u hem SAMP/T sistemlerinde hem de donanmasına ait FREMM sınıfı gemilerde konuşlandırdı.
• Birleşik Krallık: Kraliyet Donanması, Type 45 sınıfı destroyerlerde yer alan PAAMS (Principal Anti-Air Missile System) hava savunma sistemi kapsamında Aster-30 füzelerini kullanıyor.
• Suudi Arabistan: Avrupa menşeli hava savunma sistemleri kapsamında Aster-30’u envanterine dahil etmiştir. Özellikle donanma projelerinde bu füzenin entegre edildiği biliniyor.
• Singapur: Bölgesel hava tehditlerine karşı SAMP/T sistemini tercih eden ülkeler arasında yer alan Singapur, Aster-30’u kara konuşlu hava savunma sistemlerinde kullanmakta.
• Yunanistan ve İspanya: Her iki ülke de Aster-30’un deniz platformlarına entegrasyonu konusunda planlamalar yürütmektedir. Yunanistan, Belharra sınıfı fırkateyn projesi kapsamında Aster-30’u entegre etmeyi planlarken; İspanya ise kendi gemi modernizasyon projelerinde Aster-30 kullanımını değerlendirmektedir.

Bu ülkeler, Aster-30’un gelişmiş hedefleme kabiliyeti, yüksek manevra yeteneği ve elektronik karşı tedbirlere karşı dayanıklılığı nedeniyle sistemi hem ulusal hem de müttefik savunma yapılarında önemli bir unsur olarak değerlendirmekte.

Aster-30 füzesi ve NATO Füze Kalkanı

Aster-30, NATO’nun Avrupa füze savunma şemsiyesinin tamamlayıcı unsurlarından biri olarak görülüyor. Özellikle kısa ve orta menzilli balistik tehditlere karşı Avrupa topraklarının korunmasında önemli bir rol üstleniyor. ABD sistemleriyle (Patriot PAC-3, Aegis Ashore) tam entegrasyon içinde olmasa da, NATO ağ yapısı üzerinden ortak çalışabilirlik testleri zaman zaman gerçekleştiriliyor.

Aster-30’un güncel versiyonları nelerdir?

• Aster 30 Block 1: Kısa menzilli balistik füzelere karşı geliştirilmiş ilk modernize modeldir. 600 km menzile kadar olan tehditlere karşı yüksek hedefleme hassasiyetine sahiptir.
• Aster 30 Block 1 NT: 1500 km menzile kadar balistik tehditleri algılayabilen Ka-band radar arayıcısıyla donatılmıştır. Bu radar, daha hassas hedef tespiti sağlar.
• Aster 30 Block 2: Geliştirme aşamasındadır. 3000 km’ye kadar menzile sahip tehditlere, özellikle orta menzilli balistik füzeler ve hipersonik hedeflere karşı savunma sağlamak için tasarlanıyor.

Aster-30 füzesinin operasyonel başarıları

21 Mart 2024’te, Fransız Donanması’na ait FREMM sınıfı hava savunma fırkateyni Alsace, Kızıldeniz’de Yemen’deki Husi güçleri tarafından fırlatılan üç balistik füzeyi Aster-30 füzeleriyle başarıyla imha etti.

24 Nisan 2024’te, İngiliz Kraliyet Donanması’na ait HMS Diamond destroyeri, Aden Körfezi’nde Husi güçleri tarafından fırlatılan bir balistik füzeyi Sea Viper hava savunma sistemiyle başarıyla engelledi. Bu olay, Sea Viper sisteminin (Aster-30 füzeleriyle donatılmış) gerçek savaş koşullarında balistik füze imha ettiği ilk durum olarak kayıtlara geçti.

2023 yılında Fransa ve İtalya, Ukrayna’ya SAMP/T hava savunma sistemi tedarik etti. Bu sistem, balistik füzeler, seyir füzeleri ve uçaklar gibi çeşitli tehditleri engelleme kapasitesine sahip, son derece sofistike bir hava savunma çözümüdür. Ukrayna, bu sistemi aktif olarak kullanmaya başladı ve 2024 yılı itibarıyla ikinci bir SAMP/T bataryası daha tedarik edildi.

Öte yandan NATO kullanımında bazı gerilim dönemlerinde Doğu Akdeniz, Basra Körfezi ve Hint Okyanusu gibi bölgelerde yüksek alarm seviyelerinde devriye görevinde yer aldıkları biliniyor.

Aster-30’un maliyeti ne kadar?

Aster-30 füzesi, yüksek teknolojiye sahip hava savunma sistemleri arasında yer alıyor ve bu gelişmiş yapısı maliyetine de yansıyor. Standart bir Aster-30 füzesinin birim maliyeti yaklaşık 2 milyon dolar seviyesindedir. Bu rakam, sistemin çok yönlü kullanım kabiliyeti, yüksek manevra yeteneği ve elektronik karşı tedbirlere karşı dayanıklılığı göz önüne alındığında, savunma bütçeleri açısından makul kabul sayılabilir.

Ancak Aster-30’un farklı sürümleri de bulunuyor. Block 1 versiyonu yaklaşık 3 milyon dolar, gelişmiş balistik füze tehdidine karşı tasarlanan Block 1NT versiyonu ise yaklaşık 4 milyon dolar maliyete sahip. 

Üretim kapasitesi ve sipariş durumu nedir?

2023 yılında Fransa, 200 adet Aster füzesi siparişi verdi. Ancak Avrupa’daki savunma sanayi üretim altyapısı bazı sınırlamalarla karşı karşıya. Özellikle karmaşık parçaların üretimindeki darboğazlar, nitelikli personel eksikliği ve tedarik zincirindeki aksamalar üretim hızını düşürüyor. Bu da teslimat sürelerinin uzamasına neden oluyor.

Türkiye ile Aster-30 İlişkisi

Türkiye, uzun menzilli hava savunma sistemleri alanında yerli yeteneklerini geliştirirken, bir yandan da uluslararası iş birliklerini değerlendirmeyi sürdürür. Bu kapsamda, 2017 yılında ASELSAN ve ROKETSAN, Eurosam ile bir iş birliği protokolü imzaladı. Anlaşmanın temel amacı, Aster-30 füze teknolojisinin Türkiye’de geliştirilmesi, üretilmesi ve gerektiğinde üçüncü ülkelere ihracatının yapılmasıydı.

Protokol kapsamında yaklaşık 18 aylık bir fizibilite süreci planlandı. Projenin çıkış noktası; Aster-30’un kabiliyetlerinden yararlanarak, Türkiye’nin ihtiyaçlarına uygun özgün bir hava savunma sistemi geliştirmekti. Bu süreç aynı zamanda Türkiye’nin kendi uzun menzilli hava savunma sistemlerini geliştirme vizyonuna katkı sunmayı amaçlıyordu.

Ancak bu iş birliği, 2019 yılında Türkiye’nin sınır ötesi askeri operasyonlarının ardından Avrupa ile yaşanan siyasi gerilimler nedeniyle beklenildiği hızda ilerlemedi. Özellikle Fransa cephesinden gelen siyasi tepkiler, ortaklığın önünü bir süreliğine kapattı.

2021’de diplomatik temaslar yeniden canlandırıldı ve Eurosam iş birliğinin yeniden ele alınması gündeme geldi. Fakat 2023’e gelindiğinde, kamuoyuna yansıyan somut bir ilerleme ya da yeni bir mutabakat açıklanmadı.

Bu süreçte Türkiye rotasını daha fazla yerli çözümlere çevirdi. ASELSAN, ROKETSAN ve TÜBİTAK SAGE iş birliğiyle geliştirilen SİPER hava savunma sistemi, Aster-30’un da hedef aldığı tehditlere karşı yerli bir alternatif olarak sahneye çıktı. SİPER’in test süreçlerini başarıyla tamamlaması ve seri üretim aşamasına geçmesiyle birlikte, Türkiye’nin dışa bağımlılığı azaltma hedefinde ciddi bir adım atılmış oldu.