Ukrayna ordusu, Bulgaristan tarafından 2024 yılında sağlanan BTR-60 tipi zırhlı araçların bir kısmını kullanmaya başladı.
Ukrayna’nın savunma konularında uzman askeri haber sitesi Militarnyi, araçların Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin (VSU) 156. Mekanize Tugayı tarafından sahada kullanılmaya başlandığını duyurdu.
2023 yılının Kasım ayı sonlarında Bulgaristan Parlamentosu, İçişleri Bakanlığı envanterinde bulunan 100’den fazla eski BTR-60’ın Ukrayna’ya bağışlanmasını onayladı. Ancak bu teslimat, lojistik sıkıntılar ve Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev’in askeri yardım karşıtı vetosu nedeniyle gecikti. Parlamento, vetoyu aşarak araçları Ukrayna’ya gönderdi.
Militarnyi’nin aktardığı bilgilere göre, Ukrayna ordusu araçları yapısal değişiklikler içeren kapsamlı bir bakım ve modernizasyon sürecinden geçirdi.
Motor ve Mekanik Sistemlerde Büyük Değişiklikler Oldu
Modernizasyon sürecinin en önemli noktalarından biri, aracın orijinal motorlarının değiştirilmesi oldu. Ukrayna kaynakları, BTR-60PB’nin modernize edilerek BTR-60D seviyesine getirildiğini belirtiyor.
Orijinal versiyonda yer alan çift GAZ-40P benzinli motorlar, Alman yapımı ve her biri 102 beygir gücünde olan Deutz BF4M2012 dizel motorlarıyla değiştirildi. Bu güncelleme, aracın hem yakıt verimliliğini hem de hareket kabiliyetini artırdı. Ayrıca orijinal motorların senkronizasyon sorunu nedeniyle oluşan performans kayıpları da giderilmiş oldu. Üstelik araçların 100 beygir gücünden 200 beygir gücüne ulaştığı anlaşıldı. Ukrayna ordusu, taktik tekerlekli zırhlı araçların en az 200 beygir olmasını istiyor.
Şanzıman sistemi de modernize edilerek daha güvenilir bir yapıya kavuşturuldu. Eski sistemde her iki motorun farklı aksları sürmesi sebebiyle yaşanan kontrol zorlukları yeni yapılandırmada giderildi.
Tahliye Kapakları, İç Düzen ve Askeri Kullanılabilirlik Alanında Güncellemeler Yapıldı
BTR-60’ın orijinal tasarımında yer alan küçük ve dar kapaklar, askerlerin iniş ve binişlerini zorlaştırıyordu. Modernizasyon kapsamında kapaklar büyütülerek askerlerin daha hızlı tahliye edilmesine olanak sağlandı.
Araç içi oturma düzeni de değiştirildi. Orijinal tasarımda “sırt sırta” oturma düzenine sahip olan askerler, modernize edilen versiyonda yüz yüze konumlandırıldı. Bu sayede daha ergonomik bir taşıma ortamı oluşturuldu.
Geliştirme sürecine katılan bir yetkili, standart olarak aracın yedi asker taşıyabileceğini ancak gövde yapısının daha fazla personelin sığmasına olanak tanıyabileceğini belirtti.
Zırh Güçlendirmesi ve Savunma Sistemleri Elden Geçirildi
BTR-60’ın modernizasyon sürecinde en önemli değişikliklerden biri, zırh korumasının artırılması oldu. Araç gövdesine eklenen Armox 500T çelik paneller, hafif ve orta çaplı ateşli silahlara karşı koruma sağladı.
Güçlendirilmiş zırha rağmen araç, su üzerinde hareket edebilme yeteneğini kaybetmedi. Yapılan testlerde BTR-60’ın su üzerinde 10 km/s hızla ilerleyebildiği doğrulandı.
Silah sistemleri ise büyük ölçüde korundu. Araçta 14,5 mm KPVT ağır makineli tüfek ve 7,62 mm PKT makineli tüfekler yer almaya devam ediyor. Ancak modernizasyon sürecinde, bu silahların etkinliğini artırmak için yeni optik sistemler eklendi.
Yeni sistemler arasında termal görüş destekli gece nişangahları bulunuyor. Bu yenilik, özellikle düşük ışık koşullarında ve gece operasyonlarında aracın etkinliğini artırıyor.
Gelişmiş Görüş ve İletişim Sistemleri Entegre Edildi
Modernize edilen BTR-60’lar, SPO MBT adı verilen termal kameralı gece görüş sistemine sahip oldu. Bu sistem, sürücü ve nişancı için gündüz ve gece şartlarında daha iyi görüş imkânı sağlıyor.
Ön kamera, yol yüzeyini 600 metreye kadar net bir şekilde gösterirken, arka kamera ise 25 metreye kadar geri görüş desteği sağlıyor. Bu sayede araç, farlarını açmadan gece operasyonlarını sürdürebilecek.
Ayrıca, dijital radyo Lybid K-2RB ve SN-4215 navigasyon sistemi entegre edilerek, araçların sahada daha etkin bir iletişim ve yön bulma kapasitesine sahip olması sağlandı.
Bulgaristan’ın Tartışmalı Yardımı ve Siyasi Süreç
BTR-60’ların Ukrayna’ya gönderilmesi, Bulgaristan Parlamentosu’nda büyük tartışmalara neden oldu. Yardımı destekleyen partiler arasında PP-DB, GERB, DPS ve ITN yer alırken, Vazrajdane ve BSP karşı oy kullandı.
Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev, Kiev’e askeri yardım yapılmasına sistematik olarak karşı çıktı ve vetosunu kullandı. Ancak Parlamento, bu vetoyu geçersiz kılarak sevkiyatı gerçekleştirdi.
Bazı Bulgaristanlı siyasi figürler, Ukrayna’ya askeri yardımın gereksiz olduğunu ve Bulgaristan’ın tarafsız kalması gerektiğini savunurken, hükümet Ukrayna’nın direnişini destekleme kararı aldı.
Tarihi Arka Plan
Bulgaristan’ın envanterindeki BTR-60 zırhlı taşıyıcıları, Sovyetler Birliği tarafından 1962 ile 1972 yılları arasında Bulgar hükümetine teslim edildi. Bu araçlar, başlangıçta iç güvenliği sağlamak amacıyla temin edilmişti. Ancak, BTR-60’lar hiç bir zaman beklenen şekilde kullanılmadı. Askeri ihtiyaçlardan çok, iç güvenliği sağlamak için alınan bu araçlar, çoğunlukla depolara çekildi.
Bazı kaynaklara göre bu araçların bir kısmı başından beri arızalıydı ve bu yüzden operasyonel kullanıma giremeden, uzun yıllar boyunca aktif görevde yer almadılar.
Bu zırhlı taşıyıcıların adını duyurduğu dönüm noktası, 1968 yılında Çekoslovakya’daki Sovyet müdahalesine katılan Bulgar birlikleri ile oldu. Bu süreç, Bulgaristan’ın Varşova Paktı üyesi olarak Sovyetler Birliği’nin talimatları doğrultusunda gerçekleştirdiği askeri operasyonları içermekteydi. Müdahale sırasında Bulgar BTR-60’ları, müdahalenin sembol araçlarından biri oldu.
Bulgaristan’a teslim edilen 700 adet BTR-60’tan ilki, üstü açık gövdeye sahip BTR-60P modeliydi. Ardından kapalı gövdeye sahip BTR-60PA modeli geliştirildi. Bu modeller, Sovyet yapımı orijinal BTR-60’ın yerine, daha fazla koruma ve işlevsellik sağlayacak şekilde tasarlandı.
BTR-60PB, bu serinin en bilinen ve uzun süre Bulgaristan ordusunun ana zırhlı personel taşıyıcısı olarak kullanılan modelidir. Bu model, 14,5 mm’lik KPVT makineli tüfek ve tarette 7,62 mm PKT makineli tüfek ile donatılmıştır. 1980’lerin ortalarında, bu modellerin bir kısmı, güncel teknolojilere uyum sağlamak amacıyla modernize edilerek BTR-60PB-MD1/MD2/MD3 şeklinde güncellendi.
Günümüzde ise Bulgaristan ordusunda yaklaşık 100 ila 150 adet BTR-60PB zırhlı personel taşıyıcısı aktif hizmette bulunduğu biliniyor. Bu araçlar, zamanla yedek olarak depolarda bekletilen 600 ila 900 arasında zırhlı taşıyıcıdan yalnızca bir kısmını oluşturuyor. Ancak bazı araçlar oldukça eski ve yenilikçi askeri gereksinimleri karşılamakta zorlanıyor.
Bulgaristan’a Ukrayna’ya gönderilen mavi renkli BTR-60’lar, tarihi açıdan dikkat çekici bir yere sahiptir. Bu araçlar, 1984 ile 1989 yılları arasında Bulgaristan’daki “Yeniden Doğuş Süreci” adı verilen oldukça tartışmalı dönemde kullanıldı.
Yeniden Doğuş Süreci, Bulgaristan Türklerine zorla isim değişikliği ve kitlesel sürgün uygulamak için başlatılan bir süreçti. Bu dönemde, BTR-60’lar İçişleri Bakanlığı’na bağlı Jandarma birliklerine tahsis edildi.
BTR-60’lar, savaşın zorlukları, Sovyet yapımı motorlarının verimsizliği ve güvenlik açığı gibi nedenlerle pek çok kez yenilenmeye ihtiyaç duydu. Ancak bu yenileme süreçleri de genellikle sınırlı kaldı ve araçların çoğu uzun süre boyunca ya kullanılmadı ya da kısa süreliğine kullanıldı. Geçmişteki bu köklü değişimler ve zorluklar, Bulgaristan’ın bu zırhlı taşıyıcılara olan bakış açısını zamanla değiştirmiştir.
Her ne kadar eski ve çoğu zaman modern savaş gereksinimlerini karşılamakta zorlansa da, BTR-60’lar hâlâ Bulgaristan ordusunun envanterinde yer almakta ve geçmişten gelen mirası taşıyor.
Eski Olsa da Kullanışlı
Ukrayna’ya gönderilen BTR-60’lar, teknolojik olarak günümüzün modern zırhlı araçlarıyla yarışamasa da, Ukrayna ordusu tarafından yapılan modernizasyonlarla savaşa elverişli hale getirildi.
Bulgaristan’ın gönderdiği araçların önümüzdeki dönemde hangi cephelerde konuşlandırılacağı henüz netleşmiş değil. Ancak modernize edilen BTR-60’ların ön cephede aktif olarak kullanılmayacağı, daha çok lojistik destek ve ikincil görevlerde değerlendirileceği tahmin ediliyor.
Araçların konuşlandırıldığı 156. Mekanize Tugay’ın ise şimdilik Ukrayna’nın Zakarpatya Oblastı’nda Macaristan ve Slovakya sınırına çok yakın bir konumdaki Ujhorod şehrinde olduğu biliniyor. Açık kaynaklara göre Tugay, 2024 yılı baharında kuruldu ve cepheye gitmek için hazırlıklarına devam ediyor.
