Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) ile GE Aerospace arasında, HÜRJET Jet Eğitim Uçağı kapsamında tarihi bir mutabakat zaptı imzalandı.
Anlaşma, F404 turbofan motorlarının HÜRJET platformunda kullanımı ve gelecekteki motor işbirliklerinin güçlendirilmesini amaçlıyor.
Mutabakat zaptı, F404 turbofan motorlarının HÜRJET Jet Eğitim Uçağı’na entegrasyonu, tedarik faaliyetlerinin iyileştirilmesi ve yeni prototip uçuş testlerinde GE Aerospace’in teknik destek sağlamasını kapsıyor.
Anlaşma, F404 motorlarının bakım, onarım ve revizyon süreçlerine yönelik işbirliğini de içeriyor. Bu çerçevede Türkiye, savunma sanayisindeki ileri teknoloji kapasitesini sergileyerek HÜRJET’in global pazardaki rekabetçiliğini artırmayı hedefliyor.
TUSAŞ: “Küresel liderliği hedefliyoruz”
TUSAŞ Genel Müdürü Mehmet Demiroğlu yaptığı açıklamada, HÜRJET’in modern aviyonik altyapısı ve yüksek performans özellikleri ile dikkat çektiğini vurguladı. Tek motorlu ve çift koltuklu konfigürasyonda mükemmel bir eğitim platformu sunduğunu belirten Demiroğlu, şu ifadeleri kullandı:
“Bu mutabakat zaptının tüm taraflara başarı getireceğine inanıyoruz. HÜRJET Jet Eğitim Uçağımız bugüne kadar 210’un üzerinde uçuş gerçekleştirdi. Denizaşırı fuarlarda kabiliyetlerini başarıyla sergiledi. İspanyol firmalarla da önemli anlaşmalar yaptık. GE Aerospace ile bu işbirliğini daha da ileri taşıyarak, havacılık ve savunma endüstrisinde küresel liderliği hedefliyoruz.”
General Electric F404 turbofan motorunun genel özellikleri
General Electric F404 turbofan motoru, ilk olarak F/A-18 Hornet savaş uçağı için geliştirilmiş, güvenilirliği, hızlı tepkisi ve düşük bakım maliyetiyle öne çıkan bir jet motorudur.
HÜRJET gibi tek motorlu, eğitim ve hafif taarruz uçakları için ideal bir çözüm sunmaktadır.
F404, üç kademeli bir fan, yedi kademeli bir kompresör, tek kademeli alçak ve yüksek basınç türbinlerinden oluşur. Ayrıca art yakıcı (afterburner) bölümü bulunur. Bu yapı sayesinde hem yüksek güç üretimi sağlanır hem de motorun verimliliği artırılır.
Motorun tasarımı, pilotların sık sık gaz kolunu hareket ettirmesi sonucu oluşan ani yük değişikliklerine dayanacak şekilde geliştirilmiştir. Bu sayede kompresör tıkanması gibi arızalar minimuma indirilmiş, uçuş güvenliği artırılmıştır.
F404, motoru ortalama olarak 6.500 saat boyunca ciddi bir arıza yaşanmadan çalışabilir. Bu da bakım maliyetlerini azaltır ve operasyonel sürekliliği sağlar. Motor, kendi içindeki modeline bağlı olarak 16.000 ila 19.000 libre (yaklaşık 71–85 kN) arasında itki gücü üretebilir. Bu güç, eğitim ve hafif taarruz görevleri için oldukça yeterlidir. Özellikle F404-GE-103 modeli, HÜRJET gibi tek motorlu uçaklar için özelleştirilmiş bir versiyondur.
Motor, uçuş sırasında motor durum izleme sistemi (IECMS) ile çalışır. Bu sistem; kritik arızaları önceden tespit eder, parça ömrünü takip eder ve pilotlara uyarı verir. Ayrıca FADEC (tam yetkili dijital motor kontrolü) sayesinde uçakla tam uyum içinde dijital kontrol sağlanır.
Bugüne kadar dünya genelinde yaklaşık 4.000 adet F404 motoru üretilmiş ve toplamda 12 milyondan fazla uçuş saati tamamlamıştır. Bu da motorun kendini kanıtlamış, güvenilir bir teknoloji olduğunu gösterir.
F404 turbofan motoru teknik özellikleri
| Kategori | Özellik |
|---|---|
| Motor Tipi | Art yakıcılı turbofan (Afterburning Turbofan) |
| Uzunluk | 154 inç (391 cm) |
| Çap | Genel: 35 inç (89 cm) Giriş: 28 inç (71 cm) |
| Kuru Ağırlık | 2.282 lb (1.035 kg) |
| Kompresör | 3 fan kademesi + 7 yüksek basınç (HP) kademesi |
| Yanma Odası | Halka tipi (annular) |
| Türbin | 1 alçak basınç (LP) + 1 yüksek basınç (HP) kademesi |
| Maksimum Asgari İtme | 11.000 lbf (48,9 kN) |
| Maksimum İtme (Art Yakıcıyla) | 17.700 lbf (78,7 kN) |
| Genel Basınç Oranı | 26:1 |
| Baypas Oranı | 0,34:1 |
| Hava Kütlesi Akışı | 146 lb/s (66,2 kg/s) |
| Özgül Yakıt Tüketimi (Askeri) | 0,81 lb/(lbf⋅saat) (23 g/(kN⋅s)) |
| Özgül Yakıt Tüketimi (Art Yakıcı) | 1,74 lb/(lbf⋅saat) (49 g/(kN⋅s)) |
| İtme-Ağırlık Oranı (Kuru) | 4,8 |
| İtme-Ağırlık Oranı (Art Yakıcı) | 7,75 |
Kaynak: TUSAŞ, AA
