Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) bünyesinde faaliyet gösteren Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü (NATEN), enerji, savunma ve yüksek teknoloji sanayilerinde kritik öneme sahip nadir toprak elementlerinin (NTE) üretimi, zenginleştirilmesi ve uç ürüne dönüştürülmesi konusunda kapsamlı çalışmalar yürütüyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, enerji ve sanayi alanında dışa bağımlılığın azaltılması ile stratejik ham madde tedarikinde sürdürülebilirliği sağlamak amacıyla, NTE’lerin ülke ekonomisine kazandırılmasına büyük önem veriyor. Bu kapsamda, Türkiye’nin nadir toprak elementleri ve diğer kritik mineralleri üzerinde sistematik araştırmalar yapmak üzere 2018 yılında kurulan NATEN, 2020 yılından bu yana TENMAK çatısı altında faaliyetlerini sürdürüyor.
İlk yerli NTE Zenginleştirme ve Saflaştırma Laboratuvarı
NATEN bünyesinde kurulan NTE Cevher Zenginleştirme ve Saflaştırma Laboratuvarı, Türkiye’de bu alanda kurulan ilk laboratuvar olma özelliğini taşıyor. Bu merkezde, nadir toprak elementlerinin farklı kaynaklardan ayrıştırılması, saflaştırılması ve ileri teknolojiye uygun hale getirilmesi üzerine AR-GE çalışmaları gerçekleştiriliyor.
Ayrıca enstitü, enerji ve savunma sanayilerinin ihtiyaç duyduğu manyetik malzemelerin yerli üretimi için de yoğun çalışmalar yürütüyor. Bu amaçla Yerli Kalıcı Mıknatıs Üretim ve AR-GE Sistemi kuruldu. Devreye alma süreci devam eden bu sistemle, külçe, şerit ve toz mıknatıs üretimi, kalıp tasarımı, sinterleme, manyetik alan uygulamaları ve mıknatıs analiz süreçleri geliştirilecek.
“Beylikova kaynağından uç ürüne”
TENMAK NATEN Başkanı Belma Soydaş Sözer, yaptığı açıklamada enstitünün altyapısı sayesinde nadir toprak elementlerinin her türlü kaynaktan elde edilmesiyle ilgili teknoloji geliştirme ve AR-GE faaliyetlerinin sürdüğünü belirtti.
Sözer, “Eskişehir Beylikova’da bulunan sahamızdan elde edilen kaynağımızı cevherden uç ürüne kadar işlemek en temel hedefimiz. Bununla birlikte ‘ikincil kaynaklar’ olarak adlandırdığımız atıklardan da nadir toprak elementleri ve diğer kritik madenleri geri kazanmak için çalışıyoruz.” ifadelerini kullandı.
Atıklardan stratejik maden üretimi
Sözer, geri dönüşüm ve sürdürülebilir madencilik alanındaki projelere de dikkat çekerek, atıkların geri dönüştürülmesiyle nadir toprak elementlerinin yeniden ekonomiye kazandırılabileceğini vurguladı. “NTE üretiminin yanında, bu elementlerin kullanıldığı ileri teknolojik malzemelerin üretimiyle ilgili teknoloji geliştirme çalışmalarını da yürütüyoruz” dedi.
Türkiye’nin kritik madenler konusunda dışa bağımlılığını azaltmayı amaçlayan NATEN, hem birincil kaynaklardan (cevher) hem de ikincil kaynaklardan (endüstriyel atıklar, elektronik hurdalar) elde edilecek nadir toprak elementlerini yüksek katma değerli ürünlere dönüştürmeyi hedefliyor.
Kaynak: AA
