Suriye güvenlik güçleri, 6-10 Mart 2025 tarihleri arasında Lazkiye, Tartus, Hama ve Humus vilayetlerinde eski Cumhurbaşkanı Beşar Esad yanlılarının başlattığı silahlı ayaklanmaları bastırmıştı.
İçişleri Bakanı Enes Hattab açıklamasına göre, Suriye güvenlik birimleri eski rejime bağlı bir grup subayın darbe girişimini engelledi. Girişimin Suriye sahilinde örgütlenen rejim kalıntıları tarafından 6 Mart’ta planlandığı bildirildi.
Bakan Hattab, 16 Nisan 2025’te yaptığı açıklamada, ülkenin sahil kesiminde örgütlenen eski rejim unsurlarının bir darbe girişiminin istihbarat servisleri tarafından başarısızlığa uğratıldığını duyurdu. “Bu proje, güvenlik güçlerimizin ve halkımızın çabaları sayesinde artık geçmişte kaldı” diyen Hattab, tehdidin tamamen bertaraf edildiğini ifade etti.
Hattab, açıklamasını Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara’nın kabinesinde İçişleri Bakanı olarak atanmasının ardından bakanlıktaki yetkililerle gerçekleştirdiği ilk kapsamlı toplantı sonrasında yaptı. Ayrıca Bakanlığının, Savunma Bakanlığı ile koordinasyon içinde bilgi toplamaya ve elde edilen verileri değerlendirmeye devam ettiğini vurguladı.
Rejim kalıntıları hâlâ organize mi?
Bakan Hattab tarafından 6 Mart’ta planlandığı belirtilen darbe girişiminin detayları henüz kamuoyuyla paylaşılmadı. Ancak Hattab’ın açıklamaları, Beşar Esad rejiminin 2024 sonunda yıkılmasına rağmen, rejime sadık subayların organize olabildiğini gösteriyor.
Söz konusu darbe planı, özellikle Lazkiye vilayetinden güneye Tartus’a doğru uzanan sahil şeridi ve Batı Hama ve Batı Humus’u kapsayan bölgede gerçekleşti. Açıklamalar Nusayri nüfusun yoğun olduğu bölgelerdeki eski rejim yanlılarının etkinliğini yeniden gündeme getirdi.
Bu durum, geçiş hükümetinin güvenlik politikaları açısından önemli bir sınav niteliği taşıyor. Özellikle rejim kalıntılarının hâlâ darbe düzeyinde planlar yapabiliyor olması, Suriye’de tam bir istikrarın sağlanmasının zaman alacağını gösteriyor.
6-10 Mart ayaklanması nasıl oldu?
Tartus ve Lazkiye’de 6 Mart 2025 itibariyle çatışmalar başladı. Çatışmaların başındaki isim, Esad rejiminin kötü şöhretli komutanlarından Mikdat Fatiha idi. Fatiha, 2025 yılının Şubat ayında yeniden aktif hale gelen “Sahil Kalkanı Tugayı” adlı milis grubun liderliğini üstlendi.
Fatiha, Esad rejimi döneminde yolsuzluk, adam kaçırma ve yargısız infazlarla anılan bir isimdi. Esad’ın devrilmesinin ardından, Lazkiye ve Tartus bölgelerinde yeni geçiş hükümetine karşı silahlı direnişi örgütleyenlerden biri olarak biliniyordu. Fatiha’nın liderliğindeki grup, özellikle Lazkiye’nin Ceble ilçesi ve çevresinde yoğunlaşan çatışmalarda aktif rol oynadı.
Bununla birlikte ”Suriye’nin Kurtuluşu için Askeri Konsey” adlı bir silahlı örgüt kuruldu. Bu örgütün başına Esad rejimi zamanında İran’a yakınlığı ile bilinen 4. Tümeni’nin komutanlarından Süleyman Gayyas Delle’nin geçtiği ilan edildi. Delle, Mahir Esad’ın askeri kanadının liderliğini yürütüyordu.
Geçiş Hükümeti ilk günlerde kontrolü kaybetse de 10 Mart tarihinde bölgeye takviyeler göndererek kontrolü yeniden sağladı.
Çatışmaların sonucunda Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) ve diğer kaynaklara göre Tartus ve Lazkiye illerinde yaşanan çatışmalarda ölü sayısı 1.500’ü aştı.
Suriye İç İşleri Bakanı Enes Hattab, o günlerde Suriye Genel İstihbarat Başkanı idi. Çatışmaların sonucunda Savunma Bakanlığı ile koordineli çalışma neticesinde bazı önemli tutuklamalar gerçekleşti.
Bu kapsamda Suriye güvenlik güçleri, Hafız Esad döneminde istihbaratın başında bulunan Tümgeneral İbrahim Huveyce’yi ele geçirdi.
Yine Mahir Esad’a yakın bir başka isim olan Tuğgeneral Abdulkerim Ahmed el Hamada, Deyrizor kentinde tutuklandı. Hamada, İran Devrim Muhafızları Ordusu ile Suriye rejim subayları arasında irtibat sorumlusu olarak görev yapıyordu.
Esad rejimine bağlı Halk Komiteleri örgütlenmesinin sahil bölgesindeki sorumlusu olan ve Şebbiha lakabıyla bilinen Yusuf Harba da üzerinde el bombaları ve otomatik silahlarla birlikte yakalandı.
Saldırılar sırasında Rusya’ya ait Hmeymim Üssüne sığınan sivilleri organize ederek sivil kılığında Esad lehine sloganlar attıran kişinin, devrik rejimin komutanlarından Tümgeneral Cemal Yunus olduğu ortaya çıkarıldı.
Rejimin en sadık unsurlarını oluşturan askeri ve istihbarat kadrolarının bir bölümü geçiş sürecine direniyor. Bu kişilerin bazıları, yeni yönetime karşı bilgi toplama, propaganda yürütme ve zaman zaman sabotaj eylemleriyle varlıklarını devam ettiriyor. Bu ağların tamamen dağıtılmadığı ve kendi içlerinde hâlâ bir iletişim kanalı oluşturabildikleri Bakan Hattab’ın açıklamaların nihayetinde anlaşılmış oldu.
Dış bağlantılar sınırlı ama arayış sürüyor
Eski rejim unsurlarının İran ve Rusya ile olan bağlarını sürdürme çabaları da dikkat çekiyor. Ancak İran’ın Suriye’deki etkisi, ABD’nin baskısı neticesinde büyük ölçüde azalmış durumda.
Rusya ise Ukrayna savaşı nedeniyle bölgedeki ilgisini önemli ölçüde kaybetmiş görünüyor. Bu nedenle rejim kalıntılarının dış destek alma olasılığı düşük kalsa da tamamen göz ardı edilemiyor.
Geçiş hükümetinin aldığı sıkı güvenlik önlemleri ve Suriye geçiş döneminde faaliyet gösteren muhalif örgütlerin bazı bölgelerdeki askeri kontrolü, rejim yanlılarının etkinlik alanını sınırlıyor.
İstihbarat servisleri tarafından engellenen darbe girişimi, bu grupların hâlâ bölgesel tehdit oluşturabilecek kadar organize olabildiğini gösterdi.
Geçiş hükümeti için güvenlik öncelik haline geliyor
Suriye’deki yeni yönetim, siyasi geçişin sorunsuz işlemesi için güvenlik tehditlerini en aza indirmeyi hedefliyor. Darbe girişiminin engellenmesi, bu hedef doğrultusunda önemli bir başarı olarak değerlendiriliyor.
Benzer girişimlerin tekrar etmemesi için eski rejim unsurlarına karşı daha kapsamlı ve proaktif önlemlerin alınması gerekiyor.
İçişleri Bakanı Hattab’ın demokratikleşme sürecine ilişkin mesajları, hükümetin kararlılığını gösteriyor ama sahadaki karmaşık dengeler dikkate alındığında bu kararlılığın uzun vadede sürdürülebilirliği merak konusu olmaya devam edecek. Çünkü darbe girişimi, geçiş hükümetinin güvenlik ve istikrarı sağlama kabiliyetinin ciddi biçimde test edildiği bir dönemde meydana geldi.
Kaynak: Independent Türkçe, AA,
