NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi ve Avustralya’daki ASKAP (Square Kilometer Array Pathfinder) radyo teleskobuyla yapılan gözlemler, gökbilimcileri şaşkına çevirdi.
ASKAP J1832−0911 (kısaca ASKAP J1832) adı verilen bu yıldız, her 44 dakikada bir düzenli olarak hem radyo dalgaları hem de X-ışınları yayıyor. Bu, yalnızca üç yıl önce keşfedilen ve “uzun periyotlu radyo geçişleri” (long period radio transients – LPT) olarak adlandırılan sınıftaki bir cisimde ilk kez tespit edilen X-ışını sinyali oldu. Bu yönüyle ASKAP J1832, LPT sınıfında X-ışını yayan ilk örnek olma özelliğini taşıyor.
Bilinen kalıpların dışında bir davranış
ASKAP J1832’nin 44 dakikalık döngüsü, tipik nötron yıldızlarının saniyede birkaç kez tekrar eden sinyalleriyle kıyaslandığında binlerce kat daha uzun. Bu yönüyle, ASKAP J1832 hem radyo hem X-ışını dalga boylarında düzenli sinyal gönderen eşsiz bir örnek olarak öne çıkıyor. Chandra’nın X-ışını verileri, bu cismin davranışlarını daha önce gözlemlenen hiçbir cisme benzetmemeyi olanaklı kıldı.
Altı aylık sürede dramatik değişimler
Chandra ve ASKAP gözlemleri, ASKAP J1832’nin altı ay içinde hem X-ışını hem radyo dalgaları açısından önemli düşüşler yaşadığını da ortaya koydu. Bu uzun süreli değişkenlik, Samanyolu’nda bugüne kadar gözlemlenen hiçbir örneğe benzemiyor.
Magnetar mı, beyaz cüce mi?
Araştırmacılar, ASKAP J1832’nin klasik bir pulsar ya da yoldaş yıldızdan madde çeken bir nötron yıldızı olamayacağını düşünüyor. Bunun yerine, son derece güçlü manyetik alana sahip, yarım milyon yıldan daha yaşlı bir magnetar olabileceği ihtimali üzerinde duruluyor. Ancak bu hipotez de ASKAP J1832’nin parlak ve değişken radyo emisyonunu tam olarak açıklayamıyor.
ASKAP J1832 gökyüzünde bir süpernova kalıntısının içinde yer alıyor gibi görünse de, araştırma ekibi bu konumlandırmanın tesadüf olabileceğini belirtiyor. Bu nedenle, cismin bir nötron yıldızı içermeme ihtimali de değerlendiriliyor. İzole bir beyaz cücenin bu verileri açıklayamayacağı, ancak çok güçlü manyetik alana sahip bir yoldaş yıldızla birleşik beyaz cüce olabileceği yönünde varsayımlar ortaya atılıyor. Eğer doğruysa, bu, Samanyolu’nda şimdiye kadar bilinen en güçlü manyetik alana sahip beyaz cüceyi işaret edebilir.
Curtin Üniversitesi’nden Ziteng Wang liderliğindeki ekip tarafından yürütülen araştırma Nature dergisinde yayımlandı. Ayrıca, Çin’deki Tsinghua Üniversitesi’nden Di Li öncülüğündeki başka bir ekip, aynı kaynağı bağımsız olarak DAocheng Radyo Teleskobu ile keşfetti, ancak X-ışını davranışına dair bir raporlama sunmadı.
Kaynak: AA, nasa.gov
