Radar altimetre, bir aracın (genellikle uçak veya uydu) yer yüzeyine olan yüksekliğini hassas bir şekilde ölçmek için kullanılan bir cihazdır. Mikrodalga radar teknolojisini kullanarak çalışır ve yer yüzeyine gönderdiği sinyallerin geri dönüş süresini ölçerek yükseklik verisi üretir.

Radar altimetreler, özellikle düşük irtifalarda uçan hava araçlarında ve hassas seviye ölçümlerinin gerektiği uygulamalarda kritik öneme sahiptir. GPS gibi sistemlerin yetersiz kaldığı anlık ve doğru yükseklik ölçümleri için tercih edilir. Arama motorlarında en çok sorulan “radar altimetre nedir” sorusunun yanıtı da tam olarak budur.

Radar altimetre nasıl çalışır?

Radar altimetreler, yüksek frekanslı radyo dalgaları göndererek bu dalgaların yer yüzeyinden yansımasını bekler. Gönderilen sinyal ile yansıyan sinyal arasındaki zaman farkı hesaplanarak, aracın yer yüzeyine olan mesafesi belirlenir.

Bu sistem, genellikle şu bileşenlerden oluşur:

• Verici: Mikrodalga sinyali üretir ve anten aracılığıyla gönderir.
• Alıcı: Yansıyan sinyali toplar.
• Zamanlayıcı: Gönderilen ve alınan sinyaller arasındaki süreyi ölçer.
• İşlemci: Süre verisini yükseklik bilgisine dönüştürür.

Radar altimetre çeşitleri ve tipik kullanım senaryoları

Radar altimetreler farklı ihtiyaçlara göre çeşitlenmiştir. Aramalarda “radar altimetre çeşitleri” ifadesi sıkça geçer. Bunlar arasında:

• Analog radar altimetreler: Eski sistemlerde kullanılan, göstergeli ölçüm yapan türler.
• Dijital radar altimetreler: Modern uçaklarda ve İHA’larda kullanılan, hassas ölçüm sağlayan dijital sistemler.
• LPI radar altimetreler: Düşman radarına yakalanmadan çalışan düşük algılanabilirlik özelliğine sahip askeri altimetreler.
• Uydu radar altimetreleri: Deniz seviyelerini, dalga yüksekliklerini ve iklim değişikliklerini ölçmek için kullanılan uydu tabanlı sistemler.

Radar altimetreler hangi alanlarda kullanılır?

Radar altimetreler, farklı sektörlerde ve görevlerde yaygın olarak kullanılır:

• Havacılık: Uçaklarda iniş-kalkış sırasında hassas irtifa ölçümü için.
• Uydu sistemleri: Okyanus yüzey seviyeleri, buz tabakaları ve kara yüzeyindeki değişikliklerin izlenmesi için.
• Savunma: Askeri hava araçlarında alçak irtifa uçuşları ve hedef tespiti için.
• Denizcilik: Gemi tabanı ile deniz zemini arasındaki mesafenin ölçülmesi amacıyla.

Radar altimetreler savunma sanayisinde nasıl kullanılır?

Radar altimetreler, savunma sanayisinde özellikle düşük irtifa uçuşlarının güvenliğini sağlamak, hassas görev planlaması yapmak ve radar izinden kaçmak gibi stratejik amaçlarla kullanılır. Aşağıda bu kullanım alanları detaylandırılmıştır:

• Taarruz ve keşif uçuşları: Düşük irtifada uçuş yapan savaş uçakları ve İHA’lar, radar altimetre ile yer yüzeyine olan mesafelerini hassas şekilde ölçerek radar tespitinden kaçınabilir.
• Hassas silah sistemleri: Seyir füzeleri ve akıllı mühimmatlar, rota boyunca sabit irtifada kalabilmek için radar altimetre verilerini kullanır. (örn: seyir füzeleri)
• İniş ve kalkış sistemleri: Askeri hava araçlarının zorlu arazilerde güvenli iniş ve kalkış yapabilmesi için radar altimetre verisi kritik önemdedir.
• Elektronik harp uygulamaları: LPI (Low Probability of Intercept) radar altimetreler, düşman radarlarına yakalanmadan veri sağlayarak elektronik harp ortamlarında avantaj sağlar. (örn: elektronik harp)

Radar altimetreler, gece ve kötü hava koşullarında da güvenilir performans sunarak operasyonel sürekliliği artırır. Ayrıca, kompozit ve düşük radar görünürlüğüne sahip platformlarla entegre çalışabilir yapıları sayesinde modern savunma sistemlerinin vazgeçilmez bileşenlerinden biridir.

Türk savunma sanayisinde radar altimetre kullanımı

Türkiye’de yerli savunma sanayii ürünlerinin geliştirilmesinde radar altimetre teknolojisi aktif olarak kullanılmaktadır. Özellikle şu sistemlerde radar altimetre entegre edilmiştir:

• Bayraktar TB2 ve Akıncı: Baykar tarafından geliştirilen bu insansız hava araçlarında, düşük irtifa uçuşlarında radar altimetre verileri ile hassas görev planlaması yapılır. (örn: İHA sistemleri)
• Anka ve Aksungur: TUSAŞ tarafından geliştirilen bu İHA sistemleri, gece ve kötü hava koşullarında güvenli uçuş için radar altimetrelerden yararlanır.
• SOM seyir füzesi: ROKETSAN’ın geliştirdiği bu akıllı mühimmat, sabit irtifada seyir edebilmek için radar altimetre verilerini kullanır.

• ATAK helikopteri: TUSAŞ üretimi taarruz helikopterlerinde, araziye yakın uçuş performansını artırmak amacıyla radar altimetre sistemleri bulunur.
• Gemi ve deniz platformları: ASELSAN tarafından geliştirilen sistemlerde radar altimetre, deniz seviye ölçümü ve alçak irtifa sensörleriyle entegre çalışır.

ASELSAN ve METEKSAN’ın radar altimetre çözümleri

ASELSAN – ARAL

Radar Altimetre ASELSAN tarafından geliştirilen ARAL adlı radar altimetre, 4.2 – 4.4 GHz frekans bandında çalışır ve 0 ila 5.000 ft arasında yüksekliği hassas biçimde ölçebilir. Sabit ve döner kanatlı platformlara entegre edilebilir. Hafif yapısı ve düşük güç tüketimi sayesinde taktik sistemlerde kullanıma uygundur. Sistem; ARINC 429, RS-422 gibi arayüzlere, MIL-STD-810G gibi askeri standartlara ve yüksek çevresel dayanıklılığa sahiptir.

METEKSAN – CRA Serisi

METEKSAN Savunma’nın CRA serisi radar altimetreleri, düşük ağırlık ve yüksek dayanıklılık özellikleriyle SOM ve Atmaca gibi füze sistemlerinde başarıyla kullanılmaktadır. 2.500 ila 5.000 ft arası ölçüm kapasitesine sahip olan CRA serisi, LPI (Low Probability of Intercept) özellikleri ile düşman radarlarına yakalanma ihtimalini minimize eder. MIL-STD-810G ve EMI/EMC uyumluluğu ile öne çıkar.

Radar altimetre ile klasik altimetre arasındaki fark

Altimetre, genel olarak bir cismin deniz seviyesine göre yüksekliğini ölçen cihazdır. Radar altimetre ise bu yüksekliği mikrodalga sinyalleri kullanarak, doğrudan yer yüzeyine olan mesafeyi ölçerek hesaplar. İşte iki sistemin temel farkları:

Radar altimetre, özellikle iniş ve kalkış gibi düşük irtifa operasyonlarında tercih edilirken; barometrik altimetre daha çok seyir yüksekliğinin takibi için kullanılır.

Radar altimetrelerle ilgili sık sorulan sorular

Radar altimetre ile barometrik altimetre arasındaki fark nedir?

Radar altimetre, aracın doğrudan yer yüzeyine olan dikey mesafesini ölçerken; barometrik altimetre, atmosfer basıncına dayanarak yükseklik tahmini yapar. Radar yöntemi, özellikle düşük irtifalarda basınç değişimlerinden etkilenmediği için daha hassas sonuçlar verir.

Radar altimetre ne kadar yükseğe kadar ölçüm yapar?

Ticari uçaklarda radar altimetreler genellikle 2500 feet (yaklaşık 762 metre) yüksekliğe kadar ölçüm yapabilir. Askeri sistemlerde bu değer daha yüksek olabilir.

Radar altimetre sinyalleri hangi frekanslarda çalışır?

Radar altimetre sistemleri genellikle 4.2 – 4.4 GHz frekans bandında çalışır. Bu bant, sivil havacılıkta standartlaştırılmış olup parazit riskini minimize edecek şekilde tasarlanmıştır.

Radar altimetre neden 5G ile girişim (interference) sorunu yaşar?

5G sistemleri bazı ülkelerde radar altimetrelerle aynı frekans aralığında (özellikle 4.2 – 4.4 GHz) çalıştığından, eski radar altimetre sistemlerinde parazit riski oluşabilir. Bu durum uçuş güvenliği açısından önem arz eder.

Radar altimetreler inişte otomatik sistemlerde nasıl kullanılır?

Radar altimetre, iniş sırasında uçuş kontrol sistemlerine gerçek zamanlı irtifa verisi sağlayarak otomatik iniş sistemlerinin (örneğin CAT III) doğru şekilde çalışmasını sağlar. Bu sistemler, karar yüksekliğine (decision height) ulaşıldığında pilotu bilgilendirir.

Radar altimetrede anten oklarının anlamı nedir?

Radar altimetre antenlerinde yer alan ok işaretleri, montaj yönünü belirtir. Genellikle antenlerin uçağın boylamasına eksenine paralel ve oklar birbirine bakacak şekilde konumlandırılması gerekir.

Radar altimetre arızalandığında ne tür hatalar oluşabilir?

Radar altimetre arızaları genellikle iniş sırasında yanlış irtifa verisi sağlanmasına yol açar. Bu da “terrain” uyarılarının yanlış verilmesi veya iniş sistemlerinin hatalı çalışmasına neden olabilir. Nem, korozyon ve kablo arızaları sık karşılaşılan problemlerdendir.

Uydu radar altimetrelerinin kullanım alanları neler?

Uydu radar altimetreleri, deniz seviyesi ölçümleri, dalga yüksekliği izleme, buzulların takibi ve iklim değişikliği analizleri gibi alanlarda kullanılır. Bu veriler, küresel iklim modellerinin geliştirilmesine katkı sağlar.

Kaynak: SKYbrary, Britannica