Kanada’nın 88 adet F-35A Lightning II savaş uçağı alımını içeren “Geleceğin Savaş Uçağı Yetenek Projesi”, İsveç Kralı Carl XVI Gustaf’ın Ottawa ziyaretiyle birlikte yeni ve siyasi açıdan kritik bir aşamaya girdi. Ziyaret sırasında İsveçli yetkililer ve Saab yöneticileri, Kanada’da Gripen E veya F tipi uçakların montajı ve üretimini kapsayan kapsamlı bir iş birliği teklifi sundu. Bu teklifin, Kanada’nın bazı ihtiyaçlarını Gripen uçaklarıyla karşılamasını öngördüğü bildirildi.
10 bin kişilik istihdam vaadi
Saab, sadece bir montaj hattı değil, aynı zamanda tam kapsamlı bir üretim merkezi ve araştırma-geliştirme tesisi kurulmasını öneriyor. Şirket yetkilileri, Ottawa’nın önemli sayıda uçak siparişi vermesi halinde bu yapının 3 ila 5 yıl içinde 9.000 ila 10.000 kişilik istihdam yaratabileceğini belirtti. Ancak Kanadalı yetkililer, bu projeksiyon ile Brezilya’daki Saab montaj hattının açılışında yalnızca yaklaşık 200 kişi çalıştırmış olması arasındaki farkı sorguluyor. Buna rağmen teklif, özellikle Saab’ın GlobalEye gözetleme uçağında halihazırda ortak olduğu Bombardier gibi Kanada havacılık sektörü paydaşları tarafından ilgiyle karşılanıyor.
Gripen hattı Ukrayna’ya da katkı sağlayabilir
İsveç’in bu önerisi, aynı zamanda Avrupa savunma üretimi üzerindeki baskılarla da ilişkilendiriliyor. Ukrayna’nın 150 adede kadar Gripen E uçağına ilgi göstermesi, bu hattın potansiyel olarak Avrupa’nın ihtiyaçlarını da karşılayabileceği ihtimalini gündeme getiriyor. Saab yönetimi ise herhangi bir teknoloji transferi veya üretim altyapısının, Kanada’dan gelecek kesin bir siparişe bağlı olduğunu vurguluyor.
F-35’in operasyonel üstünlüğü
F-35A, düşük görünürlük özelliği, dahili silah taşıma kapasitesi ve gelişmiş sensör sistemleriyle Kanada Hava Kuvvetleri için beşinci nesil bir savaş uçağı standardı olarak öne çıkıyor. AN/APG-81 AESA radarı, dağıtık elektro-optik sistemler ve elektronik harp mimarisi sayesinde, radar izi oluşturmadan geniş veri toplama ve hedefleme imkânı sunuyor. Pratt & Whitney F135 motoruyla 40.000 pound’a kadar itki gücü sağlayan uçak, 1.000 kilometrenin üzerinde bir muharebe menziline ulaşabiliyor.
Güvenli veri bağlantıları sayesinde F-35A, NORAD ve NATO operasyonlarında ortak harekât resmi oluşturmada merkezi bir rol üstleniyor. Pasif sensörlerle hedefleme yapabilmesi ve diğer unsurlarla veri paylaşımı, F-35’i ağ tabanlı harekâtlar için vazgeçilmez kılıyor.
Gripen E’nin farklı tasarım felsefesi
Gripen E, kısa pistlerde konuşlanabilme, dağınık operasyon kabiliyeti ve bakım kolaylığı gibi özelliklerle öne çıkan 4.5 nesil bir savaş uçağı olarak tanımlanıyor. General Electric F414G motoruyla 22.000 pound’luk itki gücü sağlıyor. Raven ES-05 AESA radarı döner tabla üzerine yerleştirilmiş olup pilotun görüş alanını artırıyor. IRST sistemi ise pasif algılama imkânı sunuyor.
Saab’ın “Project Beyond” kapsamında geliştirdiği Centaur adlı yapay zekâ destekli görev yardımcısı, pilotun iş yükünü azaltarak sensör verilerini filtreliyor ve tehdit önceliklendirmesi yapıyor. Şirket, bu mimarinin Gripen’in gelecekte insansız hava araçları ve haricî sensörlerle iş birliği yapmasını kolaylaştıracağını belirtiyor.
İki filo, iki farklı strateji
F-35A filosunun tamamının alınması, Kanada’nın ABD ve NATO içindeki ağ merkezli operasyon kabiliyetlerini artıracak. Ancak bu, yüksek altyapı ve bakım maliyetlerini de beraberinde getiriyor. Buna karşılık Gripen’lerin dahil edildiği karma bir filo, sayı üstünlüğü, daha fazla üslenme esnekliği ve kriz durumlarında hızlı harekât çevrimi sunabilir. Öte yandan, ayrı eğitim, yedek parça ve lojistik zincirlerinin kurulması, sıkı bir savunma bütçesi içinde ciddi yük oluşturabilir.
Kanada’nın kararının sadece teknik bir tercih olmadığı, aynı zamanda uluslararası ittifaklar ve savunma sanayi stratejileri açısından da belirleyici olduğu vurgulanıyor.
Kaynak: Army Recognition
