Rusya’nın savaş boyunca kullandığı materyallerle ilgili sadece 2024 yılı özelinde metal işleme aletleri sevkiyatının en büyük kısmını İsrail’in sırtlandırdığı ortaya çıktı.
2024 yılı boyunca İsrail’den Rusya’ya toplam değeri 10 milyon doları aşan metal işleme aletleri sevk edildi. Gümrük verilerine ve kamuya açık veri tabanlarına dayanan çok sayıda araştırma, bu ürünlerin büyük ölçüde Rusya’nın savunma sanayii ile bağlantılı şirketlerine ulaştığını gösterdi.
Çin ve Özbekistan üzerinden sevkiyat
Sevkiyatların önemli bir kısmı doğrudan İsrail’den Rusya’ya yapılmak yerine, Çin ve Özbekistan gibi üçüncü ülkeler üzerinden gerçekleştirildiği öğrenildi. Araştırmalara göre, bu yöntemle hem uluslararası yaptırımların aşılması hem de nihai kullanıcı bilgilerinin gizlenmesi sağlanıyor. Özellikle Özbekistan merkezli Techproject LLC şirketi üzerinden ISCAR markalı ürünlerin Rusya’daki Resursprofi LLC şirketine sevk edildiği belirlendi.
Ayrıca Bulgar kaynaklara göre, Kazakistan merkezli bazı şirketler de sevkiyat zincirinde rol oynuyor. Bu şirketler, belgelerde “ticari temsilcilik” olarak görünmelerine rağmen aslında Rusya’ya askeri amaçlı üretimde kullanılacak ürünlerin aktarımında aracı işlevi görüyor.
The Insider’da yer alan haberde “Özbekistan’ın önemli bir makine yapım endüstrisi olmadığı göz önüne alındığında, yüksek teknolojili kesici takımlarla uğraşan şirketlerin nihai varış yerlerinin farkında olmaması pek olası değildir.” sözlerine yer veriliyor.
İsrailli üreticiler ve Rus alıcılar
ISCAR
IMC Group bünyesindeki İsrailli ISCAR şirketi, 2024 yılı içinde Rusya’ya 4 milyon doların üzerinde metal işleme aracı gönderdi. Bu ürünler, yüksek hassasiyetli torna ve freze makinelerini içeriyor. ISCAR ürünlerinin geçmişte Beriev, Sokol ve NPO Bazalt gibi savunma sanayi kuruluşları tarafından kullanıldığı biliniyor. Ürünlerin Netanya’daki dağıtım merkezinden çıktığı ve bu merkezin uluslararası transferde kilit rol oynadığı belirtiliyor.
The Insider’a konuşan bir yetkilinin ise “Bildiğim kadarıyla, son yıllarda Rus pazarında faaliyet göstermiyoruz” dediği iddia edildi.
Vargus
Alman NEUMO Ehrenberg Group’a bağlı İsrail merkezli Vargus firması, yaklaşık 3 milyon dolar değerinde kesici takımı Rusya’ya ihraç etti. Bu ürünlerin alıcıları arasında UEC-Kuznetsov, Sukhoi ve S-400 ile S-500 hava savunma sistemlerini üreten “70. Yıl Zafer Fabrikası” yer alıyor.
Ayrıca, Vargus’un ürünlerinin Rusya merkezli diğer önemli savunma sanayi kuruluşları olan Proton-PM ve Sukhoitarafından da kullanıldığı belirtildi. Proton-PM, Rusya’nın Perm kentinde yer alan ve roket motorları ile enerji sistemleri üretimi yapan bir kuruluştur. Rus devlet savunma sanayi yapılanması olan Rostec’e bağlı United Engine Corporation çatısı altındadır. Sukhoi ise savaş uçakları üretimiyle tanınan, Su-27, Su-30 ve Su-57 gibi modern savaş platformlarını geliştiren ve United Aircraft Corporation bünyesinde faaliyet gösteren bir Rus savunma havacılığı devidir.
Carmex
Carmex Precision Tools Ltd, Rusya’ya yaklaşık 2 milyon dolarlık sevkiyat yaptı. Ürünlerin büyük bölümü, 2023 yılında gelirini üç kat artıran Standard Tools LLC tarafından satın alındı. Şirketin ürünleri geçmişte OKB Fakel ve Energia gibi savunma projelerinde yer aldı.
EROJET
EROJET isimli İsrailli üretici, 2024’te Rusya’ya yaklaşık 500 bin dolar değerinde kesici takım gönderdi. Bu ürünlerin helikopter üretiminde kullanılan parçalarda kullanıldığı ifade edildi.
Vargus, Sukhoi tarafından Su-35 jetleri için ve S-400 ve S-500 sistemleri üreten tesisler tarafından kullanılan araçlara 3 milyon dolar katkıda bulunurken, Carmex ve EROJET füze ve helikopter üretimiyle bağlantılı firmalara araçlar sağlamış oluyor.
Yüksek hassasiyet ve dayanıklılıklarıyla bilinen İsrail menşeli kesici takımlar, Rusya’nın savunma sanayinde kullanılan çok eksenli CNC tezgahlarıyla tam uyum içinde çalışıyor. Bu uyumluluk, söz konusu aletlere küresel rakiplerine karşı ciddi bir avantaj sağlıyor. CNC sistemleri, üretimde milimetrik hassasiyet gerektiren jet motoru türbin kanatları, füze gövdeleri ve radar sistemlerinin kritik bileşenlerini işleyebilmek için genellikle metal seramik ya da tungsten karbür gibi aşırı sert malzemelerden üretilmiş frezeleme, delme ve tornalama takımlarına ihtiyaç duyuyor.
Şirketlerin savunması
İlgili İsrailli şirketler, ürünlerinin nihai kullanıcılarını doğrudan kontrol etmelerinin mümkün olmadığını belirtiyor. Vargus’un Satış ve Pazarlama Başkan Yardımcısı Baruch Bux, “Ürünlerimiz binlerce distribütör aracılığıyla satılıyor. Nerede kullanıldıklarını tespit etmek zor,” dedi. EROJET CEO’su Sagiv Shafir ise ürünlerinin çok çeşitli alanlarda kullanılabileceğini ve doğrudan temas kurulan nihai kullanıcı bulunmadığını söyledi.
Uluslararası tepkiler ve yaptırımlar
Bu sevkiyatlar, uluslararası yaptırımların etkinliğini sorgulayan yeni tartışmaları beraberinde getirdi. İsrail’in resmi olarak tarafsızlık politikası izlemesine rağmen, İsrailli şirketlerin ürünlerinin Rus savunma sanayii ile bağlantılı şirketlere ulaşması, bu politikanın pratikteki uygulanabilirliğini sorgulattı. Ayrıca, üçüncü ülkeler aracılığıyla yapılan bu tür sevkiyatlar, yaptırım mekanizmalarının nasıl kolayca aşılabildiğini ve kontrol süreçlerindeki eksiklikleri de gözler önüne serdi.
OSINT (açık kaynak istihbarat) analizlerinde, İsrailli markaların logolarının Rusya’daki askeri üretim tesislerinde kullanıldığına dair görsel kanıtlar da sunuldu. Bu durum, şirketlerin doğrudan sevkiyat yapmasalar bile ürünlerinin nasıl nihai hedefe ulaştığını belgeleyen önemli bir detay olarak öne çıktı.
Kaynak: The Insider, Bulgarian Military
