İsrail, İran’daki Natanz Nükleer Tesisini hedef aldı

İsrail'in 13 Haziran tarihinde İran'a yönelik saldırısının detayları ortaya çıkmaya başladı.

İran’ın resmi yayın organı IRIB, İsrail tarafından düzenlenen hava saldırılarında, İsfahan eyaletindeki Natanz Nükleer Tesisinin hedef alındığını açıkladı.

Saldırı sonrası bölgede art arda patlamalar duyuldu, tesisten siyah dumanların yükseldiği görüntüler devlet televizyonu tarafından yayınlandı. İran ordusu, saldırının sorumlusu olarak İsrail’i işaret ederken, “sert ve hızlı bir misilleme” mesajı verdi.

Natanz’da geniş çaplı hasar endişesi

Saldırı, yerel saatle gece yarısına yakın gerçekleşti. Bölge sakinlerinin ifadelerine göre şehir merkezi dahil olmak üzere geniş bir alanda şiddetli patlama sesleri duyuldu. Bazı kaynaklar, patlamaların birden fazla noktada meydana geldiğini bildirirken, saldırının hava savunma sistemleri tarafından kısmen engellenmiş olabileceği de öne sürüldü.

Devlet televizyonunun yayınladığı görüntülerde tesisten yükselen yoğun siyah dumanlar görülürken, saldırının tesiste ne tür bir fiziksel hasara yol açtığı henüz açıklanmadı.

Bölgeye giriş-çıkışlar tamamen kapatılırken, İran Devrim Muhafızları bölgeye takviye birlik gönderdi.

İran ordusu: “İsrail ve ABD, sert tokat yiyecek”

İran Silahlı Kuvvetler Sözcüsü Tuğgeneral Ebulfazl Şakarçi, saldırıya ilişkin yaptığı sert açıklamada şu ifadeleri kullandı:

“İsrail ağır bir bedel ödeyecek. İran Silahlı Kuvvetleri, bu düşmanca eyleme hızlı ve sarsıcı bir karşılık verecek. Sadece İsrail değil, ona destek veren ABD de bu saldırının siyasi ve askeri bedelini ödeyecek. İran halkı endişelenmemeli. Bu saldırıda sivil yerleşim alanları da hedef alındı.”

Açıklama, İran’ın yanıtının sadece askeri değil, diplomatik ve ekonomik boyutları da içerebileceğine işaret ediyor.

Natanz Nükleer Tesisi: İran Nükleer Programının belkemiği

2002 yılında sürgündeki İranlı muhalifler tarafından varlığı ifşa edilen Natanz tesisi, yıllardır Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin merkezi olarak biliniyor.

Tesiste iki ana yapı öne çıkıyor:

• Yakıt Zenginleştirme Tesisi (FEP): Yerin yaklaşık üç kat altında bulunan bu devasa kompleks, 50.000 santrifüj kapasitesine sahip olacak şekilde inşa edildi. Şu anda yaklaşık 14.000 santrifüj kurulu durumda ve bunlardan 11.000’i aktif olarak çalışıyor. Burada uranyum %5 saflığa kadar zenginleştiriliyor.
• Pilot Yakıt Zenginleştirme Tesisi (PFEP): Yer üstünde bulunan bu daha küçük ölçekli tesiste ise İran, daha yüksek saflıkta (%60’a kadar) zenginleştirme çalışmaları yürütüyor. Bu oran, nükleer silah yapımına oldukça yakın bir seviyeyi temsil ediyor ve Batılı ülkeler tarafından büyük kaygı ile izleniyor.

Natanz ayrıca gelişmiş santrifüj modelleri olan IR-4, IR-6 ve IR-8 tiplerinin test edildiği bir merkez olarak da biliniyor.

Natanz daha önce de hedef alınmıştı

Bu saldırı, Natanz’ın hedef alındığı ilk olay değil. Tesis, özellikle 2010’daki Stuxnet virüsü saldırısı, 2020 ve 2021’deki patlama ve elektrik kesintisiyle gündeme gelmişti.

İran, her iki olaydan da İsrail’i sorumlu tutmuş, sonrasında dağların içine doğru uzanan yeni tüneller ve güçlendirilmiş altyapılar inşa etmeye başlamıştı.

2021’deki sabotaj sonucu santrifüjler devre dışı kalmış, tesisin yeniden faaliyete geçmesi aylar sürmüştü.

Diplomasi trafiği hareketlendi

Saldırının hemen ardından Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), olayla ilgili acil bilgi talebinde bulundu. Avrupa Birliği, bölgede gerilimin artmasından derin endişe duyduğunu açıkladı.

ABD Dışişleri Bakanlığı ise saldırıya ilişkin doğrudan bir açıklama yapmazken, İsrail’e koşulsuz desteğini yineleyen bir bildiri yayımladı.

Rusya ve Çin, İran’a yönelik askeri saldırılara karşı olduklarını belirterek sükûnet ve itidal çağrısı yaptı. İran’ın bölgesel müttefiki Hizbullah ve Yemen’deki Husiler ise “İran’a karşı yapılan bu saldırının cevapsız kalmaması gerektiği” yönünde açıklamalarda bulundu.