İçindekiler
Demir Kubbe’nin Tanımı ve Geliştirilme Süreci
Demir Kubbe (Iron Dome), İsrail tarafından kısa menzilli roket, havan ve topçu saldırılarını engellemek amacıyla geliştirilen mobil hava savunma sistemidir. Rafael Advanced Defense Systems ve İsrail Savunma Bakanlığı tarafından üretilmiş olup, 2011 yılında faaliyete geçmiştir.
Demir Kubbe’nin geliştirilme süreci, 2006 Lübnan Savaşı’nda Hizbullah’ın İsrail’e yönelik Katyuşa roket saldırılarının ardından hız kazanmıştır. Bu süreçte İsrail’in sivil yerleşim alanlarına yönelik artan tehditler, ülkeyi etkili bir hava savunma sistemi geliştirmeye yöneltmiştir. ABD’nin finansal desteğiyle geliştirilen sistem, bugün İsrail’in savunma stratejisinin temel taşlarından biri haline gelmiştir.
Demir Kubbe Nasıl Çalışır?
Demir Kubbe, entegre bir radar ve füze önleme sistemine sahiptir ve üç ana bileşenden oluşur:
1. Radar Sistemi
Sistemin gözü niteliğindeki radar birimi, fırlatılan roketleri veya havan toplarını tespit eder. Radar, roketin hızını ve yönünü hesaplayarak tehdit oluşturup oluşturmadığını analiz eder.
2. Komuta ve Kontrol Merkezi (BMC – Battle Management & Control)
Radar verileri, kontrol merkezine iletilir. Bu merkez, roketin düşeceği noktayı tahmin eder. Eğer roketin boş bir araziye veya suya düşeceği belirlenirse, müdahale edilmez. Ancak yerleşim alanları, askeri üsler veya stratejik noktalar tehdit altındaysa, imha süreci başlatılır.
3. Füze Fırlatma Ünitesi
Sistem, tehdit olarak belirlenen roketleri etkisiz hale getirmek için “Tamir” adı verilen önleme füzelerini ateşler. Bu füzeler, hedefi havada vurarak etkisiz hale getirir. Bir Tamir füzesinin maliyeti yaklaşık 40.000 – 100.000 dolar arasındadır, ancak imha ettiği roketler çok daha büyük zararlara yol açabileceğinden sistem maliyet açısından etkili kabul edilmektedir.
Demir Kubbe’nin Etkinliği ve Başarı Oranı
Demir Kubbe, İsrail ordusuna göre yüzde 90’a varan başarı oranına sahiptir. Ancak bu oran, sistemin kapasitesine ve saldırının yoğunluğuna göre değişebilir. Özellikle eş zamanlı olarak yüzlerce roket fırlatıldığında, sistemin tüm tehditleri engellemesi zorlaşmaktadır.
Sistemin etkinliği, 2021 Mayıs ayında Hamas ve İsrail arasında yaşanan çatışmalarda bir kez daha test edilmiştir. Gazze’den atılan binlerce roketin büyük çoğunluğu Demir Kubbe tarafından etkisiz hale getirilmiş, ancak bazı roketler İsrail’e isabet etmiştir. Aynı şekilde 2023 Ekim ayında Hamas’ın İsrail’e düzenlediği büyük çaplı saldırılarda da sistem yoğun bir şekilde kullanılmış ve saldırıların büyük kısmı havada önlenmiştir.
Son Dönemdeki Olaylar ve Demir Kubbe’nin Rolü
Son yıllarda, İsrail ve Filistin arasındaki gerilim tırmanırken, Demir Kubbe defalarca devreye girmiştir.
- Ekim 2023 Hamas Saldırıları: Hamas, 7 Ekim 2023’te İsrail’e karşı binlerce roket fırlattı. Demir Kubbe, yoğun saldırılar karşısında etkili bir savunma sağladı ancak bazı roketler savunma sistemini aşarak can ve mal kaybına neden oldu.
- Hizbullah ve İran Tehdidi: İsrail, Demir Kubbe’yi sadece Hamas’a karşı değil, Lübnan’daki Hizbullah ve İran’dan gelebilecek tehditlere karşı da kullanmaktadır.
- Yapay Zeka Destekli Geliştirmeler: 2024 yılı itibarıyla, İsrail yapay zeka destekli yeni nesil hava savunma sistemleri geliştirerek Demir Kubbe’yi daha da güçlendirmeyi hedeflemektedir.
Demir Kubbe’nin Avantajları ve Dezavantajları Neler?
Avantajları
- Kısa menzilli roketleri büyük oranda engelleyerek sivil kayıpları azaltır.
- Mobil bir sistem olduğu için farklı bölgelere taşınabilir.
- Yapay zeka destekli hedefleme ile roketleri yüksek doğruluk oranıyla imha eder.
- Savunma maliyeti yüksek olsa da, büyük yıkımların önüne geçerek ekonomik avantaj sağlar.
Dezavantajları
- Yoğun saldırılar karşısında kapasitesi aşılabilir.
- Her önleme füzesi pahalıdır ve sürdürülebilirliği finansal yük getirebilir.
- Kısa menzilli tehditlere karşı etkilidir ancak balistik füzeler gibi daha büyük tehditlere karşı farklı sistemlerle desteklenmesi gerekir.
