Lockheed Martin, Bulgaristan Hava Kuvvetleri için ürettiği ilk F-16 Block 70 savaş uçağını 31 Ocak’ta Güney Carolina’daki Greenville tesisinde düzenlenen törenle teslim etti.
Bulgaristan Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Mart sonu veya Nisan 2025 başında iki yeni savaş uçağının Bulgaristan topraklarına ulaşacağı belirtildi. İlk iki uçak, tek koltuklu D modeli ve çift koltuklu C modeli olacak.
Savunma Bakanı Atanas Zapryanov, üçüncü F-16 uçağının da üretiminin tamamlandığını ama Bulgar mühendislik ve teknik personelinin eğitimi için Greenville’de kalacağını söyledi. Geri kalan beş uçağın ise üretim hattında olduğu ve 2025 yılı sonuna kadar tamamlanarak teslim edileceği açıklandı.
İkinci Parti 2027’ye Kadar Teslim Edilecek
Bulgaristan ile ABD hükümetleri arasında 2019 yılında imzalanan ilk sözleşme kapsamında toplam sekiz adet F-16 Block 70 savaş uçağı sipariş edilmişti. Taraflar arasında 2022’de imzalanan ikinci sözleşme ile Bulgaristan, sekiz adet daha F-16 Block 70 sipariş etti.
Bakanlık, ikinci sözleşme kapsamındaki uçakların teslimatının 2027 yılı sonuna kadar tamamlanacağını duyurdu. Bakan Zapryanov, bu anlaşmanın yürürlüğe girdiğini ve ilk sekiz uçağın teslim edilmesinin ardından ikinci partinin üretimine başlanacağını belirtti.
Pilot ve Teknik Personel Eğitimi Devam Ediyor
Savunma Bakanı Zapryanov, Bulgar pilot ve teknik personelin eğitim programının planlandığı şekilde ilerlediğini söyledi. İlk iki uçak için beş Bulgar pilotun eğitileceğini belirten Zapryanov, toplamda 32 pilotun ABD’de eğitim alacağını ifade etti.
İlk sözleşme kapsamında 14 pilot, ikinci sözleşme kapsamında ise 18 pilotun eğitileceğini aktaran bakan, eğitim programının uçak, simülatör, silah ve mühimmat alımıyla birlikte 150 milyon doları aşkın bir maliyete sahip olduğunu vurguladı.
Graf Ignatievo Üssü Hazırlanıyor
F-16’ların konuşlandırılacağı Graf Ignatievo Hava Üssü’ndeki altyapı çalışmaları da sürüyor. Zapryanov, üste gerekli sertifikaların alınması için yenileme çalışmalarının devam ettiğini ve uçak barınaklarının inşasının 2025 yılı boyunca süreceğini belirtti.
Tesisin tamamen hazır hale getirilmesi için 16 uçak barınağı ve iki mobil hangar inşa edilecek. Lockheed Martin’in gereksinimlerine uygun ek altyapı projelerinin de tamamlanacağı ifade edildi.
Bulgaristan’ın F-16 Süreci: Adım Adım Gelişmeler
Bulgaristan, NATO standartlarına uyum sağlamak ve eskiyen hava filosunu modernize etmek amacıyla F-16 savaş uçaklarını satın alma sürecini başlattı.
Sovyet döneminden kalma MiG-29 ve Su-25 uçaklarının modernize edilmesi yerine, tamamen yeni nesil bir savaş uçağına yönelme kararı alındı. Bu kapsamda ABD ile yürütülen görüşmeler sonucunda, Lockheed Martin üretimi F-16 Block 70 modelinin en uygun seçenek olduğuna karar verildi.
İlk Anlaşma ve Üretim Süreci (2018-2022)
Bulgaristan, 2019 yılında ABD ile 8 adet F-16 Block 70 savaş uçağı için 1.25 milyar dolarlık bir anlaşma imzaladı.
Anlaşma kapsamında 4 adet tek koltuklu F-16C ve 4 adet çift koltuklu F-16D model uçak sipariş edildi. Ancak üretim süreci, 2020 yılında başlayan COVID-19 pandemisi nedeniyle gecikmelere uğradı.
Tedarik zincirinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle teslimat 2023 yılına sarktı. Bu durum Bulgaristan’da siyasi tartışmalara yol açtı çünkü ülkenin mevcut MiG-29 filosunun hizmet süresi sona ermek üzereydi.
İkinci Sipariş ve Teslimat Takvimi (2022-2025)
2022 yılında Bulgaristan, hava gücünü daha da güçlendirmek amacıyla 8 ek F-16 Block 70 siparişi verdi. Bu yeni anlaşmanın maliyeti 1.3 milyar dolar olarak açıklandı ve böylece ülkenin toplamda 16 adet F-16 savaş uçağına sahip olması kesinleşti.
Lockheed Martin, 31 Ocak 2024’te ilk F-16 uçağını resmi olarak teslim etti. Mart-Nisan 2025 döneminde ise ilk iki F-16’nın Bulgaristan’a ulaşması bekleniyor.
Savunma Bakanlığı, ilk grup için 5 Bulgar pilotun ABD’de eğitime başladığını duyurdu. Toplamda 32 pilot ve teknik personel, F-16’lar için ABD’de eğitim alacak.
Ülkedeki Altyapı Çalışmaları ve Üs Modernizasyonu (2025-2027)
Yeni savaş uçaklarının konuşlandırılacağı Plovdiv (Filibe) Graf Ignatievo Hava Üssü için altyapı çalışmaları devam ediyor. Ancak üssün modernizasyonunda gecikmeler yaşandığı için, uçak barınaklarının inşası 2025 yılı boyunca sürecek.
İlk 8 uçağın tamamı 2025 sonuna kadar teslim edilecek, ikinci parti uçakların teslimatı ise 2027 yılına kadar tamamlanmış olacak.
Üsse uygun şartlarda bakım yapılabilmesi için 16 adet uçak barınağı, 2 mobil hangar ve diğer destek tesisleri inşa edilecek. Bu sayede Bulgaristan Hava Kuvvetleri, F-16’ları uzun yıllar güvenli bir şekilde kullanabilecek.
F-16’ların Bulgaristan İçin Önemi
Bulgaristan’ın F-16 süreci, ülkenin hava kuvvetlerini modernize etmesi ve NATO ile tam uyum sağlaması açısından büyük önem taşıyor.
Yeni uçaklar, NATO’nun ortak operasyonlarında Bulgaristan’ın daha etkin bir rol almasına olanak tanıyacak. F-16 Block 70, gelişmiş radar ve aviyonik sistemleriyle Bulgaristan’ın hava savunmasını önemli ölçüde güçlendirecek.
Bu satın alma, ülkenin en az 30 yıl boyunca modern bir hava gücüne sahip olmasını sağlayacak. Ancak sürecin başarılı olup olmayacağı, uçakların zamanında teslim edilmesine ve altyapının sorunsuz şekilde tamamlanmasına bağlı olacak.
Uçakların Bulgar Hava Kuvvetleri bünyesinde tam kapasiteyle görev yapana kadar NATO, ülkede hava polisliği görevini icra edecek. Bu hava polisliği görevini, Türkiye’nin desteklediği de biliniyor.
Türkiye’nin Bulgaristan’daki Hava Polisliği Misyonu
Türkiye, NATO’nun Doğu Avrupa ve Baltık ülkelerindeki hava sahasını koruma amacıyla yürüttüğü Hava Polisliği (Air Policing) misyonu kapsamında Bulgaristan hava sahasının güvenliğine destek veriyor.
Bu görev, NATO’nun hava sahasının bütünlüğünü sağlamak, sınır ihlallerini önlemek ve müttefik ülkelerin hava savunma kabiliyetlerini güçlendirmek amacıyla yürütülüyor. Özellikle modern savaş uçağı sayısı sınırlı olan Bulgaristan ve Romanya gibi ülkeler için bu misyon büyük önem taşıyor.
Görevin Başlangıcı ve Türkiye’nin Katılımı
2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi sonrası NATO, Doğu Avrupa’daki müttefiklerin hava güvenliğini artırma kararı aldı.
Bu çerçevede, 2016 yılında Türkiye Bulgaristan hava sahasında hava polisliği misyonuna katılarak NATO’ya destek sağlamaya başladı. Türk Hava Kuvvetleri, belirli dönemlerde F-16 savaş uçaklarıyla Bulgaristan hava sahasında devriye uçuşları gerçekleştirerek güvenliği sağladı.
NATO hava polisliği misyonu, savaş uçaklarının 7/24 hazır bekletildiği ve hava sahası ihlali yapan uçaklara müdahale ettiği bir görevdir. Türkiye, bu kapsamda Bulgaristan hava sahasında tanımlanamayan veya hava sahasını ihlal eden uçaklara önleme (intercept) görevi icra etti.
Bulgar Hava Kuvvetleri’nin o dönemde MiG-29 uçaklarının yetersiz kalması nedeniyle, Türkiye bu görevi NATO çerçevesinde üstlenen ülkeler arasında yer aldı.
