Azerbaycan ile Rusya arasında tansiyon yükseliyor

Pazartesi sabahı Azerbaycan polisi, Rus devlet haber ajansı Rossiya Segodnya'nın yerel uzantısı olan Sputnik Azerbaycan’ın Bakü'deki ofislerine baskın düzenledi.

Baskın sırasında ofisteki bilgisayar ve ekipmanlara el konulduğu ve çalışanların ifadeye çağrıldığı bildirildi. Aynı saatlerde, Ruptly için çalışan bir Rus gazeteci de Sputnik ofisi önünde çekim yaparken gözaltına alındı.

Azerbaycanlı yetkililer, bazı Rus medya çalışanlarının gazeteci kimliğini kullanarak istihbari faaliyet yürüttüğünü, bunun ulusal güvenlik açısından tehdit oluşturduğunu belirtti.

Yerel medya organları ise gözaltına alınan gazetecilerin Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) ile bağlantılı olduklarını iddia etti. Sputnik ise bu iddiaları "temelsiz ve saçma" sözleriyle reddetti.

Moskova'nın tepkisi: Büyükelçi çağrıldı

Olayın ardından Rusya Dışişleri Bakanlığı, Azerbaycan’ın Moskova Büyükelçisi Rahman Mustafayev’i bakanlığa çağırarak protestosunu iletti.

Bakanlık sözcüsü Maria Zaharova, Sputnik ve Ruptly çalışanlarının “hukuksuz şekilde gözaltına alındığını” ileri sürdü ve bu tutumun basın özgürlüğüne zarar verdiğini savundu.

Yekaterinburg baskınları: Azerbaycan kökenli iki kardeş öldürüldü

Gerilimin fitilini ateşleyen olaylar, geçtiğimiz hafta Rusya’nın Yekaterinburg kentinde gerçekleşen polis operasyonlarıyla başladı.

Rus güvenlik güçleri, faili meçhul cinayetlerle ilgili başlattıkları soruşturma kapsamında Azerbaycan kökenli Rus vatandaşlarının evlerine baskınlar düzenledi.

Operasyonlar sırasında Ziyaddin ve Hüseyin Safarov adlı iki kardeş hayatını kaybetti. Rus Soruşturma Komitesi, ölümlerden birinin kalp yetmezliğinden kaynaklandığını açıklarken, diğerinin ölüm nedeni için adli tıp raporunun beklendiğini belirtti.

Olaylarda ayrıca birkaç kişi ağır yaralanırken, toplamda dokuz kişi gözaltına alındı.

Bakü yönetiminden sert tepki: İnfaz suçlaması

Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, ölümler sonrası yaptığı açıklamada, Rus güvenlik güçlerini “etnik temelli, yargısız infazlar” yapmakla suçladı.

Yapılan resmi açıklamada, Azerbaycan vatandaşlarına yönelik sistematik bir hedef alma durumu olduğu ve olayın yalnızca adli bir mesele olarak görülemeyeceği vurgulandı.

Bakanlık, “faillerin adalete teslim edilmesini” beklediklerini ve olayların kapsamlı şekilde araştırılması gerektiğini ifade etti.

Kültürel ve diplomatik ilişkiler askıya alındı

Yaşananlar üzerine Azerbaycan, Rusya ile yürütülen birçok ikili faaliyeti askıya aldı. Azerbaycan Parlamentosu, Moskova’da yapılması planlanan görüşmelere katılmayacağını açıkladı. Rusya Başbakan Yardımcısı’nın Bakü’ye gerçekleştireceği ziyaret de iptal edildi.

Azerbaycan Kültür Bakanlığı ise Pazar günü yaptığı açıklamada, Rus devletine bağlı ve özel kurumlarca düzenlenmesi planlanan tüm kültürel etkinliklerin iptal edildiğini duyurdu. Konserler, tiyatro oyunları, sergiler ve festivaller dahil olmak üzere birçok etkinlik iptal edildi.

Bakanlık, kararın gerekçesini, “Rus kolluk kuvvetlerinin Azerbaycanlılara yönelik gösterişli, hedefli ve yargısız infazları” olarak açıkladı.

Kremlin: Olanlar adli süreç, aşırı tepki var

Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, Bakü yönetiminin kültürel ve diplomatik hamlelerine karşı temkinli bir dil kullanarak, yaşananlara üzüntü duyduklarını söyledi.

Peskov, “Bu tür kararların alınmasından dolayı içtenlikle üzgünüz. Azerbaycan tarafının neden böyle bir tepki verdiğini anlamaya çalışıyoruz” dedi.

Peskov, Yekaterinburg’daki operasyonların sadece adli bir sürecin parçası olduğunu vurgulayarak, “Olaylar, kolluk kuvvetlerinin görevlerinin bir parçasıydı. Bu tepki aşırı ve gereksizdir,” ifadelerini kullandı. Kremlin, Azerbaycan ile olan ilişkileri geliştirmek istediklerini de dile getirdi.

Arka planda bir başka kriz: Grozni yakınlarında düşen yolcu uçağı

Azerbaycan ile Rusya arasındaki gerilim yeni değil. Aralık 2024’te, Azerbaycan’a ait bir yolcu uçağı Grozni yakınlarında Rus hava savunma sistemleri tarafından yanlışlıkla düşürülmüştü. Kazada 67 kişiden 38’i hayatını kaybetmişti.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, olayın kasıtlı olmadığını düşündüğünü belirtse de, Rusya’nın kazayı günlerce gizlemeye çalıştığını iddia etmişti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise “trajik bir hata” olduğunu söyleyerek özür dilemiş, ancak sorumluluğu kabul etmemişti.

Bu olayın ardından Azerbaycan Hava Yolları (AZAL), uçuş güvenliği gerekçesiyle Kazan kentine olan tüm uçuşlarını süresiz olarak durdurdu. Cumhurbaşkanı Aliyev, Mayıs ayında Moskova’da düzenlenen Zafer Günü geçit törenine katılmayı reddetmişti.

Azerbaycan–Ukrayna yakınlaşması dikkat çekiyor

Yaşanan bu diplomatik ayrışmaların gölgesinde Azerbaycan, Batı ve özellikle Ukrayna ile ilişkilerini güçlendirme yönünde adımlar atıyor. Mayıs ayında Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Andriy Sybiha, Bakü’yü ziyaret etmiş ve iki ülke arasındaki siyasi iş birliğinin artacağı mesajını vermişti.

Ziyaret, Moskova ile mesafeli bir dönemden geçen Azerbaycan’ın dış politikasında yeni bir yönelimin sinyallerini vermiş olarak yorumlandı.

Yaşanan gelişmeler, Azerbaycan–Rusya ilişkilerinde sarsıcı bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. Azerbaycan, vatandaşlarına yönelik şiddet eylemleri karşısında kararlı bir tutum sergileyerek sadece diplomatik değil, kültürel ve stratejik alanlarda da net bir tepki ortaya koymuştur.

Uzmanlara göre, bu tutum Azerbaycan’ın Rusya karşısında daha bağımsız ve çok yönlü bir dış politika izleme eğiliminin bir parçası. Bölgedeki güç dengelerinin yeniden şekillendiği bu süreçte, Azerbaycan’ın pozisyonunu nasıl sürdüreceği önümüzdeki aylarda belirleyici olacak.