ABD'nin başka ülkelere satmadığı savaş uçakları
ABD’nin başka ülkelere satmadığı F-22, B-2, B-21 ve diğer stratejik savaş uçakları. Bu uçakların neden yalnızca Amerikan ordusunda kaldığını açıklıyoruz.
- ABD bazı savaş uçaklarını neden yalnızca kendi kullanımında tutuyor?
- ABD’nin ihraç etmeye kapalı tuttuğu savaş uçakları
- ABD’nin kısıtlı paylaşım politikasını uyguladığı uçaklar
- F-35 neden ihracata açık ama F-22 kapalı?
- ABD gelecekte bu uçakları satabilir mi?
- İsrail neden F-22 alamadı?
- Japonya F-22 talebinde bulundu mu?
- B-21 gelecekte müttefiklere açılır mı?
- SR-71 neden başka bir ülkeye verilmedi?
ABD, askeri havacılıkta geliştirdiği bazı savaş uçaklarını müttefiklerine dahi satmayan ender ülkelerden biridir. Dünyanın en düşük radar izine sahip avcılarından stratejik bombardıman uçaklarına, yüksek irtifa keşif platformlarından gizli operasyon İHA’larına kadar birçok kritik model yalnızca Amerikan ordusunun kullanımında kalır. Bu yazıda ABD’nin hiçbir ülkeye vermediği savaş uçaklarını, hangi özellikleri nedeniyle ihracata kapalı olduklarını ve tarihte oynadıkları rolü detaylarıyla ele alıyoruz.
ABD bazı savaş uçaklarını neden yalnızca kendi kullanımında tutuyor?
ABD, askeri havacılıkta rakiplerine karşı sahip olduğu teknolojik üstünlüğü kaybetmemek için bazı savaş uçaklarını tamamen kendi envanterinde tutmayı tercih ediyor. Bu uçaklar; düşük radar izi, gelişmiş sensör füzyonu, elektronik harp yazılımları, özel kaplamalar ve görev bilgisayarı mimarisi gibi son derece hassas teknolojiler barındırıyor. Washington, bu sistemlerin müttefik ülkelerde dahi kontrolsüz bir şekilde yayılmasının uzun vadede geri dönüşü olmayan güvenlik riskleri yaratacağını düşünüyor. Ayrıca stratejik bombardıman ve yüksek irtifa keşif gibi alanlarda üstünlüğün tek elde olması, ABD’nin küresel caydırıcılık politikasının temel unsurlarından biri olarak görülüyor. Bu nedenle bazı platformlar, yalnızca ABD ordusunun kullanımında kalacak şekilde geliştirilip korunuyor.
ABD’nin ihraç etmeye kapalı tuttuğu savaş uçakları
ABD’nin satmadığı uçakların ortak noktası, Amerikan ordusunun en kritik görevlerinde kullanılmalarıdır. Bu platformlar ülkenin hava üstünlüğü, stratejik bombardıman ve istihbarat kabiliyetinin temelini oluşturur.
ABD’nin tamamen kendi kullanımında tuttuğu başlıca platformlar şunlardır:
- F-22 Raptor
- B-2 Spirit
- B-21 Raider
- SR-71 Blackbird
- U-2 Dragon Lady
- F-117 Nighthawk
- RQ-170 Sentinel
Aşağıda bu uçakların hem özellikleri hem de tarihte öne çıktıkları kritik operasyonlara dair kısa bilgiler yer alıyor.
F-22 Raptor
F-22, düşük radar izi ve gelişmiş hava-hava kabiliyetiyle dünya üzerindeki en üst seviye avcı uçaklarından biri olarak kabul edilir. Süperseyir kabiliyeti sayesinde art yakıcı kullanmadan ses üstü hızda görev yapabilir. İtki yönlendirme sistemi uçağa yüksek manevra kabiliyeti kazandırır.
F-22, ilk kez 2014’te Suriye’de DEAŞ hedeflerine düzenlenen hava harekâtında kullanıldı. Bu görevde uçağın düşük görünürlük yetenekleri sayesinde hedef bölgeye fark edilmeden yaklaştığı bildirildi. Uçağın sensör füzyonu ve tehdit algılama kapasitesi, ABD tarafından stratejik sır olarak görüldüğü için platform hiçbir ülkeye satılmıyor.
B-2 Spirit
B-2 Spirit, radar izini minimuma indiren kanat formundaki tasarımı ve uzun menzilli taarruz kapasitesiyle ABD’nin en önemli vurucu güçlerinden biridir. Tek bir yakıt ikmaliyle dünyanın herhangi bir noktasına ulaşabilmesi, bu uçağı benzersiz kılar.
B-2, 1999 Kosova hava harekâtında Belgrad’daki yüksek değerli hedeflere yönelik ilk saldırıları gerçekleştirdi. Ayrıca 2003 Irak operasyonunda da kritik komuta kontrol merkezlerini hedef aldı. Bu operasyonlar, B-2’nin düşük görünürlüğü sayesinde yoğun hava savunması altındaki bölgelere sızabildiğini gösterdi.
Bu kapasite nedeniyle B-2 programı hiçbir dönem ihracata açılmadı.
B-21 Raider
B-21 Raider, B-2’nin yerini alacak yeni nesil stratejik bombardıman uçağı olarak tasarlanıyor. Daha düşük radar izi, gelişmiş sensör yapısı ve gerektiğinde nükleer görevleri yerine getirebilmesi B-21’i ABD’nin gelecekteki caydırıcılığının merkezine yerleştiriyor.
Uçağın teknik detayları büyük oranda gizli tutulsa da düşük görünürlükte yeni nesil materyaller ve otonomi destekli görev profilleri sayesinde B-21’in en stratejik platformlardan biri olması bekleniyor. ABD, B-21’in satış ihtimalini daha geliştirme aşamasında kapattı.
SR-71 Blackbird
SR-71, Mach 3 üzeri hızlara çıkabilen, titanyum gövdeli ve yüksek irtifada görev yapan bir stratejik keşif uçağıdır. Özel JP-7 yakıtı, ısıya dayanıklı yapısı ve aerodinamik formu sayesinde uzun süre radar ve hava savunmalarından kaçabilmiştir.
SR-71, Vietnam Savaşı’ndan Orta Doğu’ya kadar birçok bölgedeki kritik keşif görevlerinde kullanıldı. 1980’lerde Sovyet hava savunmalarının yoğun olduğu alanlarda bile düşürülemeden görev yapması, platformun ne kadar gelişmiş olduğunu gösterdi. Bu nedenle SR-71 hiçbir zaman başka bir ülkenin kullanımına sunulmadı.
U-2 Dragon Lady
U-2, 21 kilometreye yaklaşan irtifalarda uçabilen nadir platformlardan biridir. Uzun süre havada kalabilmesi ve geniş alanları görüntüleyebilme kapasitesi sayesinde stratejik keşif görevlerinde önemli rol oynar.
U-2, 1960’taki meşhur Gary Powers olayında Sovyet hava sahasında düşürülmesiyle dünya gündemine gelmişti. Buna rağmen platform modernize edilerek günümüzde de kullanılmaya devam ediyor. ABD, bu tür bir istihbarat imkânının başka bir ülkeye geçmesini hiçbir dönemde uygun görmedi.
F-117 Nighthawk
F-117, operasyonel görünmezlik teknolojisinin ilk örneğidir. Keskin geometrik yüzeyleri ve radar yansımalarını dağıtacak şekilde tasarlanan gövdesi sayesinde dönemin en önemli gizli saldırı uçağı olarak öne çıkıyordu.
F-117, 1991 Körfez Savaşı’nda Bağdat’taki yoğun hava savunma bölgelerine sızarak ilk vuruşları gerçekleştirdi. ABD bu uçağın sahip olduğu teknolojiyi stratejik bir avantaj olarak gördüğü için platform hiçbir ülkeye ihraç edilmedi.
RQ-170 Sentinel
RQ-170, düşük görünürlük odaklı tasarımıyla uzun süre gizli görevlerde kullanılan bir keşif İHA’sıdır. Afganistan, İran ve çevre bölgelerde görüntülense de platformun teknik detayları sınırlı olarak bilinir.
RQ-170’nin en bilinen olaylarından biri, 2011’de İran’da yaşanan düşüşüdür. ABD bu kaybın ardından sistemlerinin güvenlik seviyesini daha da artırmış ve platformun dış ülkelere verilmesi ihtimalini tamamen ortadan kaldırmıştır.
ABD’nin kısıtlı paylaşım politikasını uyguladığı uçaklar
ABD bazı uçakları tamamen yasaklamaz; ancak bu platformların en gelişmiş sürümlerini yalnızca kendi envanterinde tutar. Bu yaklaşım; radar, elektronik harp, sensör füzyonu ve görev bilgisayarları gibi kritik sistemlerin rakip ülkelere sızmasını engellemek için uygulanır.
Bu politikaya dahil olan başlıca uçaklar ve detayları şöyle:
F-15EX Eagle II
F-15 ailesinin en modern sürümü olan F-15EX, ABD Hava Kuvvetleri’nin hava-hava ve hava-yer görevlerinde kullanmak üzere geliştirdiği çok rollü bir platformdur. Uçak; gelişmiş görev bilgisayarı, geniş ekranlı kokpiti, çoklu hedef angajman kabiliyeti ve modern elektronik harp sistemleriyle dikkat çeker.
ABD, F-15EX’in bazı radar modlarını ve gelişmiş elektronik harp yazılımlarını yalnızca kendi kullanımına ayırıyor. Müttefik ülkelere satılan F-15SA, QA veya IA modelleri güçlü platformlardır ancak F-15EX'in sahip olduğu en güncel görev bilgisayarı mimarisi, tehdit algılama algoritmaları ve bazı hassas sensör modları ihracat paketlerine dahil edilmez.
F/A-18E/F Super Hornet
Super Hornet, ABD Donanması’nın taşıyıcı konuşlu en kritik muharip uçaklarından biridir. Uçak; AN/APG-79 AESA radar, gelişmiş hedefleme podları, elektronik saldırı kabiliyetleri ve dayanıklı gövde yapısıyla çok yönlü görevler gerçekleştirebilir.
ABD, Super Hornet’in özellikle elektronik harp kapasitesine yönelik bazı modüllerini ve radarın tam performansını diğer ülkelere açmaz. İhracat sürümleri, ABD Donanması’nın kullandığı en üst düzey sensör füzyonu ve görev bilgisayarı hızına sahip değildir. Bu politika, platformun ABD uçak gemisi görevlerinde sağladığı taktik avantajı korumak için uygulanır.
RC-135 Rivet Joint
RC-135, ABD’nin sinyal istihbaratı (SIGINT) görevlerinde kullandığı en hassas platformlardan biridir. Radar emisyonları, iletişim trafiği ve elektronik izleri toplayarak geniş bir coğrafyada istihbarat sağlayabilir.
Uçağın gövdesi kadar, üzerinde bulunan sensör paketleri ve istihbarat yazılımları ABD tarafından yüksek gizlilik seviyesinde korunur. RC-135’in yalnızca İngiltere ile ortak kullanım anlaşması bulunur; bu anlaşma dahi tam satış değil, sınırlı sensör erişimine sahip ortak operasyon modelidir. ABD, platformun tam kapasitesini hiçbir müttefik ile paylaşmaz.
Bu uçak; NATO’nun doğu kanadında Rusya çevresinde, Orta Doğu’da İran’ın sinyal faaliyetlerinde ve Pasifik bölgesinde Çin yakınlarında sıkça kullanılır.
EA-18G Growler (Elektronik Harp Uçağı)
Growler, Super Hornet platformu üzerine inşa edilmiş gelişmiş bir elektronik saldırı uçağıdır. Düşman hava savunma radarlarını bastırma, karıştırma ve aldatma yetenekleri sayesinde modern harekât alanında kritik rol oynar.
ABD, bu uçağı yalnızca Avustralya’ya satmıştır; ancak satılan sürümlerde ABD Donanması’nın kullandığı tam elektronik saldırı paketleri yer almaz. Growler’ın radar karıştırma modları, görev bilgisayarı yazılımları ve tehdit veri tabanları ABD tarafından kısıtlanır. Bu yüzden ABD’nin kendi Growler filosu, dünyanın en güçlü elektronik harp kapasitesine sahip platform olarak kabul edilir.
E-2D Advanced Hawkeye
ABD Donanması’nın havadan erken ihbar ve kontrol (AEW&C) uçağı olan E-2D, taşıyıcı gruplarının hava resmini oluşturan en kritik unsurdur. Uçağın AESA radar sistemi, hava-hava tehditlerini yüzlerce kilometre öteden tespit edebilir.
ABD, bu uçağı bazı ülkelere satmış olsa da (Japonya gibi), satılan sürümlerde radarın tam menzili, elektronik hassasiyetleri ve yazılım modülleri ABD’nin kullanımındaki kadar güçlü değildir. Özellikle sensör füzyonu ve verilerin işlenme hızı ABD tarafından kısıtlama uygulanarak ihraç edilir.
F-35 neden ihracata açık ama F-22 kapalı?
F-35 çok uluslu ortaklık modeliyle geliştirildi ve ihracata uygun şekilde tasarlandı. F-22 ise tamamen ABD’ye özel bir programdı. Bu nedenle iki uçağın ihraç politikaları birbirinden tamamen farklıdır.
ABD gelecekte bu uçakları satabilir mi?
Kongre kararları ve Pentagon’un açıklamaları, F-22, B-2 ve B-21 gibi platformların hiçbir dönemde satılmayacağını gösteriyor. Bu uçaklar, ABD’nin küresel caydırıcılık ve hava üstünlüğü stratejisinin merkezinde bulunuyor.
İsrail neden F-22 alamadı?
İsrail’in talebi, uçağın gizli radar izi ve sensör altyapısının ABD tarafından paylaşılmak istenmemesi nedeniyle reddedildi. ABD, F-22’nin hava üstünlüğünde tek elde kalmasını uzun vadeli bir stratejik avantaj olarak görüyor.
Japonya F-22 talebinde bulundu mu?
Japonya, bölgedeki Çin askeri faaliyetlerinin artması sonrası F-22 için yoğun girişimde bulundu. Ancak ABD Kongresi, uçağın teknolojisinin paylaşılmasının güvenlik riski oluşturduğu gerekçesiyle satışa izin vermedi. Japonya bu süreç sonrası F-35A filosuna yöneldi.
B-21 gelecekte müttefiklere açılır mı?
ABD Savunma Bakanlığı, B-21’in hiçbir ülkeye satılmayacağını açıkladı. Uçağın taşıdığı stratejik rol, hem teknolojik hem de politik açıdan satış ihtimalini imkânsız kılıyor.
SR-71 neden başka bir ülkeye verilmedi?
SR-71, Soğuk Savaş döneminin en yüksek riskli istihbarat görevlerinde bile düşürülemeyen bir platformdu. Bu üstünlük ABD’nin bölgesel dengeleri lehine şekillendirmesine katkı sağladığı için uçağın paylaşılması hiçbir zaman gündeme gelmedi.
Henüz yorum yapılmamış.
