ABD, İran'ın Fordo nükleer tesisine saldırı için GBU-57'yi tartışıyor

The Guardian'ın konuyla ilgili bilgi sahibi kaynaklara dayandırdığı haberine göre, ABD'li yetkililer İran'ın nükleer altyapısına yönelik olası askeri müdahaleleri kapsamlı şekilde değerlendiriyor. Kum eyaletinde, yerin yaklaşık 90 metre altında dağ içerisine inşa edilen Fordo Nükleer Tesisi'ni hedef alan senaryolar, Beyaz Saray ve Pentagon arasında sıkça tartışılıyor.

Trump, konuyla ilgili olarak sadece tesisin tamamen yok edileceği garanti edilirse bir saldırının anlamlı olabileceğini savundu. Bu çerçevede, ABD'nin elindeki en güçlü konvansiyonel mühimmat olan GBU-57 “Bunker Buster” bombası değerlendirmeye alındı.

GBU-57 bombası Fordo için yeterli mi?

13.6 ton ağırlığındaki GBU-57 A/B bombası, patlamadan önce yaklaşık 61 metre derinliğe kadar nüfuz edebiliyor. Ancak Fordo'nun yaklaşık 90 metre derinlikte yer alması, bombanın yetersiz kalabileceği değerlendirmelerine yol açtı. Pentagon içinde yapılan değerlendirmelere göre, bu bombaların birden fazla kullanımı bile tesisin tamamını yok etmekte başarısız olabilir. Yalnızca tünellerin çökmesine ve yapının enkazla örtülmesine neden olacağı düşünülüyor.

Times of Israel'in aktardığına göre, GBU-57’nin başarısı için GPS sinyallerinin sağlam olması gerekiyor ve bomba yalnızca hava üstünlüğü olan durumlarda görev yapabilen B-2 tipi hayalet bombardıman uçaklarıyla taşınabiliyor. Ayrıca tesisin bulunduğu dağlık alanın jeolojik yapısı, mühimmatın etkinliğini daha da azaltabilir.

Savunma kaynaklarına göre, bu değerlendirmeler ABD Savunma Bakanlığı’na bağlı Tehdit Azaltma Dairesi (DTRA) tarafından gerçekleştirildi. Kurum, benzer hedeflere karşı GBU-57'nin etkinliğini test etmiş ve sınırlamalarını ortaya koymuştu.

Taktiksel nükleer bomba senaryosu gündemde ama Trump karşı

Bazı savunma yetkilileri, Fordo'nun tamamen ortadan kaldırılması için önce konvansiyonel bombalarla zemin yumuşatıldıktan sonra B-2 bombardıman uçaklarıyla taktiksel nükleer bomba kullanılması gerektiği yönünde görüş bildiriyor. Ancak Trump'ın bu seçeneği değerlendirmediği, konuyla ilgili olarak Savunma Bakanı Pete Hegseth ve Genelkurmay Başkanı General Dan Caine tarafından kendisine böyle bir öneride bulunulmadığı ifade ediliyor.

Trump’ın nihai karar vermeden önce İran’ın görüşmelere açık olup olmayacağını görmek istediği ve askeri seçenekleri bu süreçte askıda tuttuğu aktarılıyor. Trump, "Ne yapacağım konusunda fikirlerim var ama henüz nihai kararı vermedim. Nihai kararımı, son saniyeden önce vermek istiyorum çünkü savaşta işler değişir" açıklamasını yaptı.

İsrail'in kapasitesi yetersiz, ABD müdahalesi kaçınılmaz

Fordo’nun hedef alınması halinde operasyonun sadece ABD tarafından gerçekleştirilebileceği vurgulanıyor. İsrail’in ne bu derinliğe ulaşabilecek mühimmata ne de bu mühimmatları taşıyabilecek uçaklara sahip olmadığı belirtiliyor. Times of Israel, İsrail’in daha önce Fordo’ya yönelik helikopterlerle komando gönderme planı da dahil olmak üzere çeşitli senaryolar geliştirdiğini, ancak Trump tarafından bu planların reddedildiğini aktarıyor.

Fordo'nun stratejik önemi ve olası sonuçlar

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (IAEA) raporlarına göre, Fordo'da yüzde 83,7 saflığa ulaşan uranyum zenginleştirme faaliyetleri yürütülüyor. Bu oran, nükleer silah üretimi için gereken yüzde 90’a oldukça yakın. Bu nedenle Fordo’nun devre dışı bırakılması, İran’ın nükleer silah edinmesinin önlenmesinde kritik rol oynuyor.

Eski DTRA yetkilisi Tümgeneral (E) Randy Manner, GBU-57 için “Bu iş bir atışla bitmez. Fordo hızlıca yeniden inşa edilebilir. Görünüşte etkileyici ama gerçek değil” yorumunu yaparak, tesisin tamamen yok edilmesi için taktiksel nükleer bomba dışında bir çözüm olmadığını ima etti.

Beyaz Saray ve Pentagon henüz resmi açıklama yapmadı

Şu ana kadar Beyaz Saray ve Pentagon’dan konuya ilişkin resmi bir açıklama gelmedi. ABD yönetiminin hem askeri hem diplomatik yolları aynı anda değerlendirdiği, nihai kararın ise henüz verilmediği bildiriliyor.

Fordo’nun geleceği, yalnızca İran’ın nükleer programını değil, bölgedeki dengeleri ve küresel güvenlik mimarisini de doğrudan etkileyebilecek potansiyele sahip.