ABD ile İran arasında nükleer program ve yaptırımlar konusunda yürütülen diplomatik temaslar yeni bir aşamaya giriyor. İlk turu Umman’da dolaylı olarak gerçekleştirilen görüşmelerin ardından, taraflar 19 Nisan’da İtalya’nın başkenti Roma’da yeniden masaya oturmaya hazırlanıyor. İran’ın yaptığı son açıklamalar, müzakerelerin Avrupa’ya taşınabileceği ihtimalini gündeme getirmiş, kısa süre içinde ise görüşmelerin Roma’da yapılacağı kesinlik kazanmıştı. Sürecin seyri, hem iki ülke arasındaki ilişkiler hem de Orta Doğu’nun genel dengeleri açısından kritik önem taşıyor.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi, ilk temasların ardından yaptığı açıklamada, ABD ile 19 Nisan’da yapılması planlanan müzakerelerin Umman yerine Avrupa’da gerçekleştirilebileceğini belirtmişti. Bekayi, görüşmelerin dolaylı şekilde ve Umman’ın arabuluculuğunda devam edeceğini ifade ederek, doğrudan temasların etkili ve faydalı olmadığını düşündüklerini dile getirmişti.
Ancak bu açıklamadan kısa süre sonra, müzakerelerin İtalya’nın başkenti Roma’da gerçekleştirileceği kesinlik kazandı. Roma’nın tercih edilmesiyle birlikte taraflar, ilk kez aynı odada doğrudan bir görüşme yapacak. Bu gelişme, diplomatik sürecin daha belirgin ve sonuç odaklı bir aşamaya geçmesini sağlayabilir.
Bekayi, Maskat’ta yapılan ilk turda nükleer program ve yaptırımların kaldırılması konularının ele alındığını belirtmiş, Avrupa’nın ise potansiyel yeni görüşme yeri olarak değerlendirildiğini ifade etmişti.
Görüşmelerde gündem: Nükleer program ve yaptırımlar
ABD, İran’ın %60 oranında zenginleştirdiği uranyum stokunu azaltmasını ve nükleer programını askeri amaçlardan uzak tutmasını istiyor. Ayrıca İran’ın nükleer tesislerinin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetimine daha açık hale gelmesi talep ediliyor.
İran tarafı ise yaptırımların kaldırılmasını bir öncelik olarak görüyor ve nükleer programının tamamen sökülmesini reddediyor. Uranyum zenginleştirme seviyesinin düşürülmesi gibi teknik detayların ise müzakerelerin ilerleyen aşamalarında ele alınacağını ifade ediyor.
Trump: “Fena gitmiyor ama sonuç alınmazsa önemi yok”
ABD Başkanı Donald Trump da geçtiğimiz günlerde İran ile yürütülen görüşmelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Air Force One uçağında gazetecilere açıklama yapan Trump, “Bence fena gitmiyor. Ancak sonuç alınmaması halinde hiçbir önemi yok” ifadelerini kullandı.
Trump, dünya genelindeki çatışmalara işaret ederek, “Yakın zamanda bazı çatışmalara ilişkin iyi haberlerimiz olacak” dedi. İran ile yürütülen müzakerelerde henüz somut bir sonuca ulaşılamadığını ancak sürecin şimdilik yolunda gittiğini belirtti.
UAEA Başkanı Grossi Tahran’ı ziyaret edecek
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi’nin bu hafta içinde Tahran’ı ziyaret ederek İranlı yetkililerle görüşmesi bekleniyor. Grossi’nin ziyaretinde İran’ın nükleer tesislerinin denetimi ve şeffaflığın artırılması gibi konular ele alınacak. Bekayi, bu görüşmenin müzakereler açısından önemli bir adım olduğunu belirtti.
İran-Rusya görüşmeleri gündemde
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi’nin birkaç gün içinde Rusya’yı ziyaret edeceği açıklandı. Bekayi, Erakçi’nin Moskova temaslarında Maskat’taki müzakereler dahil olmak üzere çeşitli konuları Rus yetkililerle değerlendireceğini söyledi. Ayrıca İran ile Rusya arasındaki Kapsamlı Stratejik Anlaşma sürecinin de gündemde olacağı bildirildi.
Avrupa’nın sürece bakışı
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, ABD-İran müzakerelerinin Avrupa’nın güvenlik çıkarlarıyla uyumlu olması gerektiğini belirtti. E3 ülkeleri (Fransa, Almanya, İngiltere) görüşmeleri yakından takip ediyor. Avrupa, diplomatik çözümün sağlanmasını ve bölgesel gerilimin azaltılmasını öncelikli hedef olarak görüyor.
Ancak Avrupa Birliği, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetleri ve UAEA denetimlerini kısıtlaması nedeniyle çeşitli ekonomik yaptırımlar uygulamaya devam ediyor. Bu yaptırımlar; enerji, finans ve ulaşım sektörlerini kapsarken, İran’ın nükleer faaliyetleriyle bağlantılı kişi ve kuruluşlara yönelik kısıtlamaları da içeriyor. AB, müzakerelerde ilerleme sağlanması durumunda bu yaptırımların yeniden gözden geçirilebileceği mesajını veriyor.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, ABD-İran müzakerelerinin Avrupa’nın güvenlik çıkarlarıyla uyumlu olması gerektiğini belirtti. E3 ülkeleri (Fransa, Almanya, İngiltere) görüşmeleri yakından takip ediyor. Avrupa, diplomatik çözümün sağlanmasını ve bölgesel gerilimin azaltılmasını öncelikli hedef olarak görüyor.
Kaynak: AA
