ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada, ABD’nin Gazze’yi “devralacağını”, yıkılmış yapıları ve patlamamış bombaları temizleyeceğini, Filistinlilerin ise başta Mısır ve Ürdün olmak üzere komşu ülkelere yerleştirileceğini öne sürdü. Trump, bu adımın bölgeye istikrar getireceğini savunsa da, açıklamaları küresel çapta tepkilere yol açtı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Trump’ın Gazze planından önceden haberdar olduğunu belirtti. İsrail’in Kanal 14 televizyonuna verdiği röportajda Netanyahu, “Dünyanın geri kalanı Trump’ın Gazze’yle ilgili sözlerine şaşırırken, biz bu planın ana hatlarını çok önceden biliyorduk.” ifadelerini kullandı. Netanyahu, Trump’ın önerisinin “bambaşka ve yeni bir fikir” olduğunu belirterek, İsrail’in Gazze’de askeri harekâtlarının sona ermesi sonrası nasıl bir yol izleneceğinin tartışıldığını ve Trump’ın açıklamalarının bu sürece yeni bir boyut kattığını dile getirdi. Netanyahu, İsrail’in güvenliği için Gazze üzerinde tam kontrol sağlanması gerektiğini savundu.
Hamas’tan Tepki
Hamas, Trump’ın açıklamalarına sert tepki göstererek, Filistinlilerin zorla yerinden edilmesini reddetmek amacıyla acil bir Arap zirvesi düzenlenmesi çağırısı yaptı. Hamas Sözcüsü Hazım Kasım, “Filistinli gruplar Trump’ın planına karşı birlik içinde hareket etmelidir. Biz, Gazze’nin yönetimi için herhangi bir dış aktöre ihtiyaç duymuyoruz ve bir işgalin yerine başka bir işgalin getirilmesini kabul etmiyoruz.” ifadelerini kullandı.
Avrupa’dan Tepkiler
İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares, “Filistinlilerin nereye gideceğini tartışmak bile kabul edilemez. Gazze, Filistin Devleti’nin ayrılmaz bir parçasıdır ve Filistin halkının burada yaşamaya devam etmesi en doğal hakkıdır.” ifadelerini kullandı. Albares, Filistin halkının zorla göç ettirilmesine kesinlikle karşı olduklarını ve uluslararası toplumun bu plana karşı ortak bir tavır alması gerektiğini belirtti. İspanya’nın, Filistin halkına insani yardım sağlamaya devam edeceğini de vurguladı.
İrlanda yönetimi ise Filistin halkının zorla yerinden edilmesine kesin bir dille karşı çıkarak, “Filistinlilerin güvenli şekilde evlerine dönmesi sağlanmalıdır. Onların zorla göç ettirilmesi sadece bölgedeki krizi derinleştirir ve uluslararası hukukun ihlali anlamına gelir.” açıklamasında bulundu.
İngiltere Dışişleri Bakanlığında Kalkınmadan Sorumlu Devlet Bakanı Anneliese Dodds ise, “Gazze’nin geleceğine Filistinliler karar vermelidir. Zorla yerinden edilmeye yönelik her türlü çabaya karşı çıkacağız. İngiltere, barışçıl bir çözüm için diplomatik girişimlerini sürdürecektir.” dedi.
Rusya, İran ve Irak’tan Sert Açıklamalar
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Trump’ın açıklamalarının “bölgeye gerginlik kattığını” belirterek, “Bu tür açıklamalar barış sürecine zarar veriyor ve krizin çözümünü daha da zorlaştırıyor.” dedi. Rusya, taraflara sağduyu çağrısında bulunarak, uluslararası hukukun ihlal edilmemesi gerektiğini vurguladı.
İran yönetimi, Trump’ın planını “Filistin halkını yok etmeye yönelik bir girişim” olarak nitelendirdi. İran Dışişleri Bakanlığı, “Bu plan, Filistin davasını tamamen ortadan kaldırmaya yönelik emperyalist bir projedir. Tüm İslam dünyası bu plana karşı birleşmeli ve Gazze halkına destek olmalıdır.” ifadelerini kullandı.
Irak Dışişleri Bakanlığı da “Filistinlilerin zorla göç ettirilmesi, uluslararası hukukun açık ihlalidir ve asla kabul edilemez. Filistin halkının kendi topraklarında özgürce yaşama hakkı uluslararası toplum tarafından korunmalıdır.” açıklamasını yaptı.
BM ve AB’den Açıklamalar
BM, “Filistinlilerin zorla yerinden edilmesi uluslararası hukukun açık bir ihlalidir.” diyerek Trump’ın önerisini reddetti. BM yetkilileri, Gazze’nin geleceğinin Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkına uygun şekilde belirlenmesi gerektiğini vurguladı. BM, bu planın bölgedeki istikrarı bozacağını ve insani bir felakete yol açacağını ifade etti.
AB Dış İlişkiler Sözcüsü Anouar El Anouni, “Gazze, Filistin devletinin ayrılmaz bir parçasıdır ve iki devletli çözümden vazgeçilmemelidir. Avrupa Birliği, uluslararası hukuk çerçevesinde Filistin halkının haklarını savunmaya devam edecektir.” dedi.
Türkiye ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Açıklamaları
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Trump’ın Gazze ile ilgili açıklamalarına sert tepki göstererek, “Son günlerde ortaya atılan Filistinlilerin Gazze’den zorla tahliye edilmesi fikri, kabul edilemez bir dayatmadır. Filistinlilere yönelik soykırımı, tehciri, izolasyonu devam ettirecek her türlü adıma karşıyız. Türkiye olarak Filistinlilerin haklarını korumak için bu zamana kadar olduğu gibi bundan sonra da yılmadan, usanmadan çalışacağız.” ifadelerini kullandı.
ABD’deki Reformcu Yahudi Topluluklarının Tepkisi
ABD’deki reformcu Yahudi toplulukları, Trump’ın Gazze’yi “devralma” ve Filistinlileri zorla yerinden etme planını sert bir dille eleştirdi. Aralarında Reform Yahudiliği Birliği, Amerikan Hahamlar Merkez Konferansı ve Reform Yahudiliği Kadınları’nın da bulunduğu yedi büyük Yahudi kuruluşu, ortak bir yazılı açıklama yayımlayarak, “Bu plan, hem ahlaki hem de stratejik olarak yanlış bir yaklaşımdır. Gazze’nin bir gayrimenkul projesi gibi ele alınması ve milyonlarca insanın yerinden edilmesi kabul edilemez.” ifadelerini kullandı.
Açıklamada, Trump’ın söylemlerinin sadece Filistinlileri değil, İsrail’in güvenliğini de riske attığı belirtilerek, “Filistinlilerin zorla göç ettirilmesi, bölgesel istikrarsızlığı artırır ve İsrail’in uzun vadeli barış hedeflerine zarar verir. Bu öneri, İsrail’in müttefiklerini zor duruma sokacak ve iki devletli çözüm sürecini daha da çıkmaza sürükleyecektir.” denildi.
Reformcu Yahudi liderler, İsrail’in güvenliği ve Yahudi ahlaki değerleri açısından bu tür politikaların kabul edilemez olduğunu vurgulayarak, “ABD yönetimi, Filistin halkının temel haklarını yok sayan planlardan vazgeçmeli ve bölgede kalıcı barış için diplomatik çözümleri desteklemelidir.” çağrısında bulundu. Açıklamanın sonunda, uluslararası topluma da Trump’ın önerisine karşı durmaları için birlik olma çağrısı yapıldı.
Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nabil Abu Rudeineh’in Tepkisi
Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nabil Abu Rudeineh, “Toprağı, tarihi ve kutsal mekanlarıyla Filistin, satılık değildir. Filistin halkının hakları pazarlık konusu yapılamaz ve Filistin Devleti, Doğu Kudüs dahil olmak üzere tüm topraklarından asla vazgeçmeyecektir.” dedi.
Trump’ın Gazze’ye yönelik planı, uluslararası tepkilerin yanı sıra bölgedeki mevcut gerilimi daha da artırma potansiyeli taşıyor. Filistin halkının zorla yerinden edilmesi yönündeki öneriler, yalnızca diplomatik krizleri derinleştirmekle kalmayacak, aynı zamanda bölgedeki barış sürecini ve Filistinlilerin kaderiyle ilgili kritik kararları da olumsuz etkileyebilir. Bu durum, yeni çatışmaları tetikleyebileceği gibi, bölgedeki insani krizin daha da büyümesine yol açabilir. Uzmanlar, böyle bir girişimin uzun vadede Orta Doğu’daki istikrarsızlığı daha da artıracağı konusunda uyarılarda bulunuyor
Kaynak: AA, İHA
