ABD merkezli Sikorsky Aircraft tarafından üretilen Sikorsky S-70 helikopter ailesi, 1970’lerde Amerikan Kara Kuvvetleri için geliştirildi.
ABD ordusunun yeni nesil genel maksat helikopteri ihtiyacını karşılamak üzere tasarlanan model, açılan ihaleyi kazanarak UH-60 Black Hawk adıyla envantere girdi. O tarihten bu yana, UH-60’ın yeni ve geliştirilmiş versiyonları üretilirken; sivil kullanım ve bazı özel askeri görevler için de farklı S-70 varyantları üretildi.
Geliştirme süreci
ABD Kara Kuvvetleri, 1972 yılında UH-1 Iroquois ailesinin yerini alacak yeni bir orta sınıf genel maksat helikopteri için talepte bulundu. Bu kapsamda üç adet YUH-60A prototipi üretildi ve ilki Ekim 1974’te havalandı. YUH-60A, Boeing Vertol YUH-61A modeliyle karşılaştırıldı. Yapılan değerlendirmeler sonucunda YUH-60A seçilerek seri üretime geçti ve 1979’da UH-60A Black Hawk adıyla hizmete girdi.
Hizmete girişin ardından helikopter, mayın döşeme ve medikal tahliye görevleri için modifiye edildi. Elektronik harp kabiliyeti için EH-60, özel kuvvet operasyonları için ise MH-60 varyantları geliştirildi. 1980’lerin sonlarında daha güçlü motoruyla UH-60L modeli hizmete girdi. 2000’li yıllarda ise UH-60M versiyonu tanıtıldı. UH-60M ve uluslararası versiyonu S-70i, GPS tabanlı navigasyon, cam kokpit, Entegre Uçuş Yönetim Sistemi, geliştirilmiş güç aktarma ve rotor sistemi sayesinde daha fazla güç ve taşıma kapasitesi sundu.
S-70 ailesi, hava saldırı, elektronik harp, sağlık tahliyesi gibi birçok görevi yerine getirebiliyor. ABD Başkanı’nı taşıyan helikopterlerde de S-70 platformu kullanılıyor. Hava indirme operasyonlarında bir manga (11 asker) ile birlikte tam teçhizatını taşıyabilen S-70, ayrıca 105 mm M102 obüsü, mühimmat ve altı kişilik mürettebatı nakledebiliyor. Alternatif olarak 1.200 kg iç yük ya da 4.100 kg harici yük taşıma kapasitesine sahiptir.
Donanma, Hava Kuvvetleri ve Sahil Güvenlik versiyonları
ABD Donanması, ilk deniz versiyonu SH-60B Seahawk modelini 1983’te, SH-60F Ocean Hawk versiyonunu ise 1988’de teslim aldı.
HH-60G Pave Hawk, S-70 ailesinin savaş koşullarında düşen pilotları ve izole personeli kurtarmak için tasarlanmış özel versiyonudur. 1982’den itibaren ABD Hava Kuvvetleri envanterine giren model, 250 ft (76 m) kablo uzunluğuna ve 270 kg taşıma kapasitesine sahip kurtarma vinci ile donatıldı. Ayrıca havada yakıt ikmali yapabilen geri çekilebilir yakıt ikmal sondası bulunuyor.
ABD Sahil Güvenlik Komutanlığı, 1992 yılında HH-60J Jayhawk modelini hizmete aldı. Bu versiyon, HH-60G Pave Hawk’ın ekipmanlarını kullanırken, SH-60’ın deniz versiyonu üzerine inşa edildi.
İtfaiye ve Özel Operasyon versiyonları
S-70A Firehawk, yangın söndürme, kurtarma, medikal tahliye ve dış yük taşıma görevleri için tasarlandı. Dünyada bu modeli ilk kez envantere katan askeri birlik Oregon Ulusal Muhafızları oldu. İlk sivil kullanıcı ise Los Angeles County İtfaiyesi olarak kayıtlara geçti. Günümüzde California Orman ve Yangın Koruma Departmanı (CAL FIRE) da S-70i Firehawk versiyonunu aktif olarak kullanıyor.
ABD Kara Kuvvetleri, helikopterin tam teşekküllü hava ambulans versiyonlarını da kullanıyor. Bunun yanında, 160. Özel Operasyon Havacılık Alayı (Night Stalkers), Fort Campbell, Kentucky’de konuşlu olarak MH-60K varyantını özel görevlerde uçuruyor.
Sikorsky, 1996 yılında Kanada Silahlı Kuvvetleri’nin arama-kurtarma helikopteri ihalesine Maple Hawk adını verdiği S-70 türeviyle katıldı.
Kısacası, Sikorsky S-70 ailesi, 1970’lerden günümüze birçok görev için özelleştirilmiş versiyonlarıyla, ABD ordusu ve çeşitli sivil/uluslararası kuruluşların bel kemiğini oluşturan bir helikopter serisi haline gelmiş durumda.
S-70 Black Hawk Helikopter ailesi ve türevleri
Sikorsky H-60/S-70 ailesinin ticari adı S-70 Black Hawk olarak biliniyor. Helikopter ailesi, askeri, sivil ve özel görev varyantlarıyla dünya genelinde yaygın şekilde kullanılıyor.
Ana varyantlar
- S-70A Black Hawk (UH-60 Black Hawk): İhracat pazarı için geliştirilmiş askeri model.
- S-70A Firehawk: UH-60L’nin yangın söndürme varyantı. Yakıt tankı sistemi Aero Union tarafından, Chico, Kaliforniya’da tasarlanıp üretildi.
- S-70A (N) Naval Hawk: S-70A Black Hawk ve S-70B Seahawk tasarımlarını birleştiren denizcilik varyantı.
- S-70B/C Seahawk: İhracat pazarı için askeri denizcilik modeli.
- S-70A-9: Avustralya’ya özel Black Hawk varyantı.
- S-70C Firehawk: Sivil su bombardıman görevleri için tasarlanmış model.
- S-70i Black Hawk: Sikorsky’nin Polonya’daki iştiraki PZL Mielec tarafından monte edilen uluslararası askeri versiyon.
Türkiye’ye özel varyant: T-70
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) T-70: S-70i’nin Türkiye’de lisans altında üretilen varyantı.
- Aviyonik ve görev bilgisayarı: ASELSAN tarafından üretildi.
- Uçuş kontrolleri, iniş takımları ve transmisyon: Alp Havacılık tarafından üretildi.
- Motorlar: General Electric lisansı altında T700-TEI-701D, TUSAŞ Motor Sanayii tarafından üretildi.
Sivil ve ticari varyant
- S-70M Black Hawk:
- FAA tip sertifikalı (Kısıtlı Kategori Özel Uçuşa Elverişlilik Sertifikası) model.
- PZL Mielec tarafından Polonya’da üretilen S-70i temelli.
- Görev alanları olarak; Tarımsal operasyonlar, harici kargo taşımacılığı, havadan yangın söndürme, orman ve vahşi yaşamı koruma.
- ABD sivil ve ticari pazarı için tasarlandı.
S-70 üzerinden türetilmiş modeller
- Sikorsky S-71: S-70’in dinamik bileşenlerini kullanarak geliştirilmiş önerilen saldırı helikopteri.
- Sikorsky S-92: S-70/H-60 bileşenlerine dayalı, sivil orta sınıf kaldırma helikopteri. İlk uçuşunu 23 Aralık 1998’de West Palm Beach, Florida’daki Sikorsky Geliştirme Uçuş Merkezi’nde gerçekleştirdi.
- H-92 Superhawk: S-92’nin askeri versiyonu; Kanada Silahlı Kuvvetleri için CH-148 Cyclone olarak adlandırıldı.
- Sikorsky VH-92: S-92’nin VIP taşıma versiyonu.
S-70 ailesi, askeri, sivil ve VIP görevleri kapsayan çok geniş bir görev yelpazesine sahip, hem ulusal hem de uluslararası pazarda önemli bir helikopter platformu olarak öne çıkıyor.
